Vertaald proza
BOEKEN NR. 5, MEI 2023
Drago Jančar: Bij het ontstaan van de wereld
door T.M. van der Zwan
Drago Jančar werd geboren in 1948 en is een Sloveense
auteur van romans, korte verhalen, essays en toneelstukken. Zijn nieuwste roman,
Bij het ontstaan van de wereld, is in een mooie vertaling van Roel
Schuyt verschenen bij Querido en levert fraaie modernistische literatuur op.
Tot de jaren 1980
was het min of meer onmogelijk voor Jančar om zijn werk te publiceren, vanwege
zijn nogal moeizame relatie met het bewind van president Tito: als jonge
schrijver kwam Jančar al in conflict met het bewind en werd hij veroordeeld
voor het verspreiden van ‘vijandige propaganda’, omdat hij een boekje over de
beruchte massamoorden op het plateau van Kočevski Rog had uitgedeeld onder zijn
vrienden.
Na
Tito’s dood in 1980 kreeg Jančar meer vrijheid en daarmee ook meer bekendheid
in binnen- en buitenland. Zeker in eigen land ontpopte hij zich als belangrijk publiek
intellectueel: tussen 1987 en 1991 was hij voorzitter van de Sloveense afdeling
van PEN, en hij heeft zich regelmatig kritisch uitgesproken over de Sloveense
politiek en media. Vandaag de dag is hij redacteur bij Slovenska Matica, de
uitgeverij waar hij in 1981 als secretaris aan de slag ging. Ook is hij al
meerdere malen onderscheiden voor zijn oeuvre: zo won hij in 1993 de
Prešeren-prijs, de hoogste Sloveense literaire onderscheiding, en in 2011 de
Europese Prijs voor Literatuur.
Bij het ontstaan van de wereld is Jančars elfde
roman. Het boek speelt zich af in de jaren 1960 in een industriestad in het
Sloveense deel van de Joegoslavische republiek. De puberjongen Danijel wordt
verliefd op de mysterieuze Lena, zijn nieuwe benedenbuurvrouw. De vrouw komt
van het platteland, maar maakt een wereldse indruk: ze begint een relatie met
de goedige Pepi, een van de vrienden van Danijels vader, maar blijkt er
ondertussen nog een passionele relatie op na te houden met de gitaarspelende en
motorrijdende vrouwenverslinder Ljubo.
Danijel is jaloers op beide
mannen en gefascineerd door de verhoudingen tussen de drie volwassenen. Hij
houdt de ontwikkelingen nauwlettend in de gaten en probeert ze te duiden, soms
met hulp van een goede vriendin of een bevriende professor, soms door de Bijbel
te lezen, dan weer door te luisteren naar de verhitte keukentafelgesprekken van
zijn ouders of van zijn vader en diens kroegvrienden. Hoewel Danijel veel leert
over liefde en haat, vrijheid en gevangenschap, passie en zelfbeheersing en vele
andere moeilijkheden van het volwassen leven, lukt het hem maar niet om de
dingen te doorgronden en kan hij niet voorkomen dat de affaire van Lena en haar
twee minnaars uitloopt op een drama.
Jančar verweeft op knappe wijze
de algemene verwarring die puberlevens kenmerkt met de specifieke Sloveense
verdeeldheid tussen katholicisme/socialisme en verleden (lees: de Tweede
Wereldoorlog) en toekomst (het bewind van Tito). Hoewel de plot geen
uitzonderlijk spannende literatuur oplevert, zijn het vertelperspectief en de
stijl bij vlagen behoorlijk origineel. Jančar schotelt de lezer een zeer
inleefbare wereld voor. Geen hoogvlieger, maar wel literatuur pur sang.
Drago Jančar: Bij het
ontstaan van de wereld, Querido, Amsterdam 2023. 240 p. ISBN 9789021470795.
Vertaling van Ob nastanku sveta door Roel
Schuyt. Distributie L&M Books
deze pagina printen of opslaan