Junichiro
Tanizaki behoort samen met Nobelprijswinnaars Yasunari Kawabata en Kenzaburo Oë
tot de absolute top van Japanse schrijvers uit de twintigste eeuw. Zijn werk is
nog altijd actueel, razend interessant en uiterst stijlvol, getuige daarvan dat
er nog continu herdrukken en nieuwe vertalingen van zijn omvangrijk oeuvre
verschijnen, ook al overleed hij in 1965.
De roman Een kat, een man en
twee vrouwen zag het daglicht in 1936 maar krijgt nu pas een eerste
vertaling in het Nederlands. Weinig lezers zullen bekend zijn met de roman,
want ook de Engelse vertaling dateert alweer van 35 jaar geleden. Kortom, Een
kat, een man en twee vrouwen voelt zelfs voor de Tanizaki-liefhebber aan
als een ontdekking. Het verhaal draait rond de jonge, verwende Shōzō, net
gescheiden van Shinako met wie hij slechts vier jaar getrouwd was. Hij zette
zijn vrouw Shinako buiten en huwde snel opnieuw met de wat jongere en vooral
rijkere Fukuko. Maar Shōzō’s voornaamste affectie gaat uit naar zijn kat Lily,
die hij op obsessionele wijze vertroetelt, tot grote ergernis van zijn
omgeving. Shinako, die nog steeds hoopt op een hereniging met haar ex-man,
misbruikt Shōzō’s kattenliefde om een wig proberen te drijven tussen hem en
zijn nieuwe vrouw Fukuko.
Een kat, een man
en twee vrouwen neemt een wat speciale plaats in bij Tanizaki. Het is het
enige werk dat hij publiceerde tussen 1936 en 1943 – opvallend, want hij schreef
doorgaans heel erg veel. Maar in die specifieke periode was Tanizaki bezig met
een hertaling van het elfde-eeuwse Genji Monogatari naar het hedendaags
Japans, wat een enorm karwei was. Waarschijnlijk had hij een uitlaatklep nodig,
want net voor het ontstaan van Een kat, een man en twee vrouwen was
Tanizaki’s kortdurende tweede huwelijk stukgelopen en was hij al hertrouwd met
een nieuwe vrouw. Hoewel de roman zeker niet autobiografisch is, echoën Tanizaki’s
persoonlijke huwelijksperikelen er wel degelijk in door. Ook thema’s die
Tanizaki na aan het hart liggen, zoals (vrouwelijke) jaloezie,
driehoeksrelaties, obsessies en (seksuele) spanningen duiken in deze korte
roman op.
Weliswaar
zijn de handelingen in deze korte roman (de term novelle dekt de lading beter)
beperkt; Tanizaki slaagt erin de lezer onmiddellijk mee te voeren. In zijn toegankelijke stijl verweeft hij de
verschillende emoties heel diep met elkaar zodat er een unieke verstrengeling
ontstaat tussen de melancholische droefheid en de continue komische ondertoon. Een
kat, een man en twee vrouwen heeft ook een symbolische lading. Eén van de
terugkerende thema’s in Tanizaki’s oeuvre is het spanningsveld tussen Japan en
het Westen, of het oude Japan en de nieuwe, geïndustrialiseerde natie in
wording. Het is geen toeval dat Tanizaki haast terloops aangeeft dat de kat
Lily eigenlijk een Europese kat is: zo staat ze symbool voor de westerse macht
die een disruptieve kracht op het traditionele Japan uitoefent.
Tanizaki’s werk kreeg een
uitstekende vertaling door Geert van Bremen. De vertaler koos voor een sobere,
hedendaagse verteltoon die het werk uitstekend tot zijn recht laat komen.
Meulenhoff presenteert Een kat, een man en twee vrouwen trouwens in een
verzorgd uitgegeven hardcovereditie.
Junichiro Tanizaki: Een kat, een man en twee vrouwen,
Meulenhoff, Amsterdam 2024, 176 p. ISBN 9789029095006. Vertaling van Neko to Shōzō
to futari no onna door Geert van Bremen. Distributie Lannoo
deze pagina printen of opslaan