Vertaald proza

BOEKEN NR. 8, OKTOBER 2024

Brigitte Reimann, Angela Drescher (red.), Dorit Weiske (red.): Groeten aan Amsterdam

door Thomas van der Zwan

Brigitte Reimann (1933-1973) groeide op in het voormalige Oost-Duitsland en werd een van de belangrijkste auteurs van haar tijd, bekend om haar scherpe en eerlijke portretten van het dagelijks leven in de DDR. Ze debuteerde in 1953 met haar roman Die Frau am Pranger en kreeg al snel erkenning voor haar talent. Haar beroemdste werk, het onvoltooid gebleven Franziska Linkerhand, werd postuum gepubliceerd en wordt beschouwd als een klassieker van de DDR-literatuur.  

Als nummer 330 in de luisterrijke privé-domein serie van De Arbeiderspers is nu de briefwisseling verschenen die Reimann onderhield met haar vriendin Irmgard Weinhofen. De correspondentie begon in 1951, maar de brieven uit de eerste vijf jaar zijn helaas verloren gegaan. In deze uitgave zijn de brieven opgenomen die de vrouwen elkaar stuurden van 1956 tot Reimanns vroegtijdige overlijden aan kanker in 1973  
De briefwisseling levert een boeiend inkijkje in de levens van beider vrouwen, maar ook in het Oost-Duitsland en Amsterdam (de woonplaats van Irmgard Weinhofen) van rond de jaren 1960. De brieven van Reimann vormen een interessante documentatie van het leven van een jonge schrijfster en haar bewegingen binnen het literaire milieu in de DDR. Reimann doet verslag van de pijnlijke preutsheid van haar redacteuren en hun absurde angst voor amerikanisering, en de bijna hilarische censuur die daaruit voortvloeit, zoals wanneer een literair tijdschrift weigert een voorpublicatie van Reimann te plaatsen, omdat daarin het woord ‘cowboy’ staat.

Hoe beklemmend dat ook mag klinken, Reimann komt over als een vrijgevochten mannenverslindster die middenin de maatschappij staat en een serieuze stem is in het intellectuele milieu van haar tijd. Ze noemt een hoop namen en titels van inmiddels (zeker buiten Duitsland) compleet vergeten auteurs en boeken, die een verloren wereld oproepen en de nieuwsgierigheid prikkelen.
 
De briefwisseling verliep van oost naar west en andersom, en beschrijft via markante details de verschillen tussen het leven (als vrouw) in het kapitalistische westen en het communistische oosten: Irmgard Weinhofen schrijft over de mooie winkels aan de Amsterdamse grachten, haar vriendin in Oost-Duitsland klaagt vooral over armoedige maaltijden, koude woningen, versleten kleren en westerse blues- en jazzplaten die niet worden geleverd door de post. Toch overstijgen de brieven de clichébeelden van oosten en westen, en laat de correspondentie zien hoe het leven in de DDR evengoed warm en menslievend, en het individualistische en door persoonlijk succes geobsedeerde westen evengoed kil en eenzaam kon zijn.
 
Zoals te verwachten viel, zijn de brieven van Reimann veel stijlvoller en eigenzinniger dan die van Weinhofen, die bij vlagen al te pathetisch uit de hoek komt. Toch is het voor het begrip van de lezer goed dat ook Weinhofens brieven (en haar mooie voorwoord) in de bundeling zijn opgenomen. De verhelderende opmerkingen in de appendix waren wellicht beter als eindnoten toegevoegd, met nummerverwijzingen in de brieven.
 
De briefwisseling eindigt zoals gezegd met Reimanns overlijden aan kanker op 39-jarige leeftijd. We lezen over haar tergende aftakeling, de gruwelijke onderzoeken in de troosteloze ziekenhuizen, haar borstamputatie, maar ook de ontroerende steun en hulp van de mensen om haar heen. Indrukwekkende literatuur van een veel te vroeg gestorven talent.  
 
Brigitte Reimann: Groeten aan Amsterdam. Correspondentie met Irmgard Weinhofen 1956-1973, De Arbeiderspers, Amsterdam 2024. 335 p. ISBN 9789029559932. Vertaling van Grüß Amsterdam. Briefwechsel 1956-1973 door Elly Schippers. Distributie L&M Books 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 10, DECEMBER 2024

Dius

Stefan Hertmans

Kruisende lijnen

Junichiro Tanizaki

Memoires van een kip. Een Palestijnse fabel

Ishaq Musa Al-Husseini

We moeten ‘misschien’ blijven denken

Esther Jansma

Wij van de Ripetta

Thomas Lieske

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 10, DECEMBER 2024

De wens, of Het ware verhaal van Titi en Tony

Tereza Horvathova , Michaela Kukovicova (ill.)

Het is rood en rond…

Jan Jutte

Ludas en Bontje

Jan Paul Schutten, Sanne te Loo (ill.)

Wie heeft Steef opgegeten?

Susannah Lloyd, Kate Hindley (ill.)

Wij, ervoor en erna

Jenny Valentine

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri