Nederlands proza

BOEKEN NR. 4, APRIL 2022

Niña Weijers: Zelf doen

door Katja Feremans

Het volgende fragment uit Kamers antikamers, de tweede roman van Niña Weijers (1987), typeert de schrijfster ten voeten uit: het artikel ‘zal te gepolijst zijn, te mooie zinnen, te particulier en tegelijkertijd te geforceerd politiek correct. Over het echte conflict, de echte schaamte, kan ik niet schrijven. Juist omdat ik het probeer. Omdat ik weet en niet weet, terwijl het schrijven onder water zwemmen zou moeten zijn, wie zei dat, Fitzgerald? Onder water zwemmen en je adem inhouden. Wat ik doe is met mijn hoofd boven water schrijven over de zee eronder. Ik ben erin, maar ik blijf een landdier’.  

De hoofdpersoon van Kamers antikamers, een alter ego van Niña Weijers, tekent deze woorden op in een brief, die ze vanop Curaçao richt aan haar goede vriendin en schrijfster M. (in het echte leven Maartje Wortel). Niña Weijers bracht rond de eeuwwisseling als tiener met haar ouders en haar broertje enkele jaren door op Curaçao. Intussen wordt de koloniale band die Nederland ooit met het eiland had scherper onder de loep genomen. De in deze passage vermelde schaamte is hierdoor ingegeven.
 
Het fragment is interessant omdat het in een notendop de signatuur van Niña Weijers toont: een (onder)zoekende pen, gracieuze stijl, een soms ironische toets, literaire referenties waar ze betekenis aan ontleent, dierbare vrienden die ze als personages opvoert, maatschappelijke betrokkenheid en de verbinding tussen het persoonlijke en het universele. Al deze elementen komen dan ook terug in haar nieuwe boek Zelf doen, een selectie uit essays en columns die ze tussen 2016 en 2022 schreef, voornamelijk voor De Groene Amsterdammer.
 
Slechts enkele stukken zijn langer dan een doorsnee column, waaronder de drie waarin ze het heeft over de positieve en actieve kracht van vrouwelijkheid: over de Franse Annie Ernaux naar aanleiding van haar boek Meisjesherinneringen; over Katie Roiphe, de Amerikaanse, polemische feministe, die steevast schrijft over de cocktail macht, seksualiteit en liefde; over Lou Salomé, de Duits-Russische psychoanalytica en auteur, die Nietzsche, Rilke en Freud het hoofd op hol bracht en inging tegen de burgerlijke moraal.
 
Het kleine of particuliere mag dan vaak het uitgangspunt zijn in Zelf doen, Niña Weijers cirkelt niet rond haar eigen navel. Ze zoomt uit en heeft het vervolgens in omtrekkende bewegingen over hoe in het leven en de wereld te staan. In iets kleins zoals de aanmaning van haar rijinstructeur om niet te aarzelend over kruispunten te rijden, hoort ze bijvoorbeeld een advies om assertief door het bestaan te laveren. Of in iets zo banaal als de eenvoud van een Ikea-handleiding ziet ze een tegenwicht voor het hysterische realisme van de wereld dat haar soms te veel wordt.
 
Niña Weijers, afgestudeerd in de literatuurwetenschap, put uit boeken en schrijverslevens volop inzichten die haar helpen om met nieuwe ogen naar de dingen te kijken. Die bronnen vermeldt ze met naam en toenaam in haar stukken. Ze lijst ze aan het eind van het boek ook op in een uitvoerige literatuurlijst. Andere geestverruimende middelen komen eveneens op haar pad. Zo trekt ze er een weekend op uit om te trippen op ayahuasca, een Zuid-Amerikaanse, hallucinogene drank die intussen in Nederland verboden is. Over wat ze tijdens het zuiveringsritueel vond terwijl ze zichzelf zocht, gaat het stuk ‘La Purga’.
 
Uit Zelf doen blijkt dat inspiratie in een klein hoekje zit bij Niña Weijers, net zoals dat ook het geval is bij Minnie Panis, de performancekunstenares in haar meermaals bekroonde debuutroman De consequenties uit 2014. (daarin duikt Minnie Panis onder meer in haar huishoudelijke afval: ze neemt er ruim tweeduizend foto’s van, monteert ze tot een filmpje dat eindigt in een draaikolk van huisvuil en plakt er de titel ‘Bestaat Minnie Panis?’ op)
 
In haar proza en haar non-fictie spreekt Niña Weijers met één stem. Dezelfde pijlers komen terug in alles wat ze schrijft. Thematisch staan (de illusie van) identiteit en de verhouding van het ik tot de wereld centraal. Daarbij zijn zowel de wereld als het ik veranderlijke factoren. Dit draagt ertoe bij dat je in haar werk toch ook herkent, wat ze zelf in het stuk ‘Kruispunten’ tegen haar rijinstructeur zegt, namelijk dat ze niet echt ergens over schrijft, maar dat haar werk meer gaat om een vaag levensgevoel.
 
Niña Weijers: Zelf doen, Atlas/Contact, Amsterdam 2022. 331 p. ISBN 9789025459871. Distributie VBK België

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri