Non-fictie

BOEKEN NR. 4, APRIL 2022

Bé Lamberts: Art Nouveau in Nederland: Architectuur rond 1900

door Christophe Van Eecke

In een versneld verlelijkend urbaan landschap zal het niet verbazen dat de architectuur en sierkunst van de Art Nouveau en Jugendstil zich in een blijvende belangstelling kunnen verheugen. Tegelijkertijd gaat de verlelijking van onze steden alarmerend vaak gepaard met het slopen van aantrekkelijke en zelfs waardevolle oude structuren. Onder die omstandigheden valt het toe te juichen dat Bé Lamberts, die reeds verschillende publicaties over Art Nouveau op zijn naam heeft, een groot overzichtswerk publiceert over Art Nouveau in Nederland.  

De opzet van het boek is zeer systematisch. Het wordt omsloten door een korte inleiding over Art Nouveau als stijl en context en een slotstuk waarin kort naar manifestaties van de stijl in andere landen wordt gekeken. In de hoofdmoot van het boek, de tussenliggende hoofdstukken, wordt in detail gekeken naar Art Nouveau in Nederland. Een groot deel van de bespreking biedt een overzicht van belangwekkende Art Nouveau gebouwen in Nederlandse steden, maar er zijn ook hoofdstukken gewijd aan bouwwerken op het platteland en aan specifieke soorten gebouwen, zoals horeca-huizen, winkels, bedrijfsgebouwen en dies meer.
 
Deze aanpak leent zich tot verschillende leesstrategieën. Men kan het boek lezen als een overzichtswerk, waarbij men vaak interessante achtergronden meekrijgt bij specifieke gebouwen, bouwfasen en architecten. Maar de gestructureerde opbouw leent zich ook heel handig tot gebruik als stadsgids. Wie een stad bezoekt kan in dit boek handig vooraf opzoeken waar welke belangwekkende gebouwen te zien zijn – al is het boek zelf natuurlijk te groot en te zwaar om als gids mee te nemen.
 
De laatste hoofdstukken van het boek kijken naar details in de afwerking van gebouwen, in eerste instantie siertegels en tegeltableaus, een bijzonder belangwekkend aspect van de Art Nouveau omdat net hierin belangrijke decoratieve aspecten naar voor komen. Daarnaast brengt Lamberts ook smeedijzer, glas in lood, gevelstenen en interieurelementen in kaart. Zelfs brievenbussen en deurklinken worden niet vergeten.
 
Een belangrijke troef van het boek is de enorme visuele documentatie: ruim dertienhonderd foto’s tonen ons de woningen, gebouwen, tegels, sierelementen en andere belangwekkende details. Hoewel de foto’s doorgaans middelgroot tot klein zijn, zijn ze wel haarscherp zodat je als lezer een zeer goed beeld krijgt van kleur en detail. Hierdoor is dit ook een prachtig kijkboek dat als visuele inventaris werkt van de Art Nouveau in Nederland. Bovendien komen (details van) gebouwen in de verschillende hoofdstukken terug, bijvoorbeeld om een sierdetail van een woning uit te lichten in een van de latere hoofdstukken.
 
De tekst is zeer gedetailleerd en barstensvol lokale informatie, maar is toch doorlopend zeer toegankelijk, waardoor zowel een wetenschappelijk publiek als de geïnteresseerde leek dit boek met vrucht en plezier zal kunnen gebruiken – of er gewoon voor esthetisch genot in grasduinen. Maar hoe men dit boek ook gebruikt, het is een belangwekkende en belangrijke aanvulling voor elke bibliotheek over Art Nouveau.
 
Bé Lamberts: Art Nouveau in Nederland: Architectuur rond 1900, Noordboek, s.l. 2021, 416 p. ISBN 9789056156893

deze pagina printen of opslaan