Nederlands proza

BOEKEN NR. 4, APRIL 2022

Auke Hulst: De Mitsukoshi Troostbaby Company

door Lisanne Vroomen

De Mitsukoshi Troostbaby Company is de zevende roman van gelauwerd auteur Auke Hulst. Het boek is inmiddels genomineerd voor de Libris Literatuurprijs. Zoals we van Auke Hulst gewend zijn, speelt ook dit verhaal zich af in een verzonnen wereld. Net als in Slaap zacht, Johnny Idaho (Ambo/Anthos 2015) speelt hij met elementen uit sciencefiction, maar dit keer zonder een echte sciencefictionroman te schrijven. Hoofdpersoon is Auke van der Hulst, een alter ego van de schrijver. Nadat zijn vriendin Mila een abortus heeft ondergaan en bij hem weg is gegaan, kampt hij met verdriet en schuldgevoelens jegens het kind dat er had kunnen zijn, maar er niet is. Hij vindt een oplossing voor zijn probleem bij de Mitsukoshi Troostbaby Company, een bedrijf in Japan dat op basis van kunstmatige intelligentie levensechte kinderen maakt. Zij creëren voor hem – op basis van het DNA van de geaborteerde embryo – het zevenjarige kindje Scottie Valentine.  

Auke Hulst raakt hiermee aan een thema dat we al kennen van klassiekers als Le avventure di Pinocchio van Carlo Collodi uit 1883 of Mary Shelleys Frankenstein uit 1818. En het boek doet natuurlijk ook denken aan de film AI van Steven Spielberg uit 2001. De vraag op welke alternatieve manieren wij leven kunnen scheppen en welke consequenties dat heeft, houdt de mens dus al langer bezig. Centraal in deze werken staat de vraag wat het geschapen wezen wil – echt zijn bij Pinocchio en liefde bij Frankenstein en David uit AI. Maar in De Mitsukoshi Troostbaby Company is juist heel weinig oog voor wat Scottie wil.
 
Het nieuwste geesteskind van Auke Hulst is een gelaagd boek. Personage Auke van der Hulst houdt een dagboek bij over zijn leven met Scottie en de aanloop daarnaartoe. Daarnaast schrijft hij onder het pseudoniem A.K. Anthony een roman met de titel De lasso van de tijd. Hierin vertelt hij het verhaal van Kaj en Sam, dat heel veel lijkt op dat van Auke en Mila. Alleen kiest Kaj voor een andere oplossing dan Auke: hij gaat namelijk tijdreizen om te voorkomen dat Mila een abortus ondergaat. En iedereen die The Butterfly Effect van Eric Bress en J. Mackye Gruber uit 2004 heeft gezien, weet dat zaken in het verleden aanpassen nooit afloopt zoals je wil en je waarschijnlijk nog eens terug moet. Zo komen er in De Mitsukoshi Troostbaby Company al snel meerdere verhalen parallel naast elkaar te staan, met steeds een andere afloop. De dubbeling van Auke en Kaj is in het begin wat langdradig, maar zorgt juist voor spanning als de verschillende verhaallijnen op gang komen.
 
Maar niet alleen binnen het boek zit een zekere gelaagdheid. Kai is namelijk ook – al zij het anders gespeld - de hoofdpersoon uit de autobiografische roman Kinderen van het Ruige Land (Ambo/Anthos 2020) waarmee Hulst in 2012 doorbrak. Vier kinderen groeien op in Noord-Groningen. Na de dood van hun vader blijven ze alleen bij hun egoïstische moeder, die wegloopt van alle verantwoordelijkheid. Auke van der Hulst uit De Mitsukoshi Troostbaby Company blijkt een zelfde jeugd gehad te hebben als Kai uit Kinderen van het Ruige Land.
 
Maar in dit boek gaat het verhaal een stap verder en wordt het gespiegeld in het volwassen leven van Auke – en in het kaderverhaal van Kaj. Auke omschrijft zichzelf als ‘kind zonder vader, nu vader zonder kind’. Maar meer dan het levensverhaal van zijn vader, spiegelt hij het egoïsme en individualisme van zijn moeder. Mila wil geen kind met hem, omdat zij denkt dat hij alleen aan zichzelf denkt en zich niet aan zal passen. In de keuze om toch een kind te krijgen – of het nu is via AI of tijdreizen - blijkt juist dat egoïsme.
 
Auke heeft de behoefte om de werkelijkheid hoe dan ook naar zijn hand te zetten, in plaats van te berusten in wat is. Hij is er niet voor Scottie, Scottie is er voor hem. Scottie zal bijvoorbeeld altijd een zevenjarig meisje blijven, waardoor een normaal leven voor haar al onmogelijk is. En hoe verklaart Auke aan anderen dat hij opeens zorg draagt voor een zevenjarig kind? Zelfs Aukes zus weet niet van haar bestaan. Daarmee is Scottie gedoemd tot een eenzaam bestaan. Dat maakt haar wellicht het meest sympathieke personage uit het boek. Ze is empathisch en weet haar humor te behouden ondanks de lastige situaties waar ze door haar ‘vader’ in geplaatst wordt. Ze is dan ook uiteindelijk degene die het besluit kan nemen waar Auke zelf niet toe in staat is. En al heeft De Mitsukoshi Troostbaby Company in het geheel weinig oog voor wat Scottie wil, dat is wel de vraag waar het boek om draait.
 
Op de achtergrond van dit alles, speelt Auke Hulst nog met de actualiteit – en dat in een roman die zich afspeelt in 2032. Groningen is door de aardbevingen tot no-go-area verklaart, er is een pandemie geweest en Nederland is geen democratie meer aangezien de macht in handen is van de Partij. Dat spelen met de actualiteit kennen we van Hulsts roman uit 2016 En Ik herinner me Titus Broederland (Ambo/Anthos 2018). Hierin wordt een land door het winnen van brandstof zo uitgeput dat er grote zinkgaten ontstaan en de samenleving ontwricht raakt. Voor een schrijver uit Groningen kan dit niet zonder betekenis zijn. Toch blijft de maatschappelijke actualiteit een achtergrond waartegen de boeken van Hulst spelen. Geëngageerd werk is het niet.
 
Al met al is De Mitsukoshi Troostbaby Company een intrigerende roman, met een veelvoud aan thema’s, zoals verdriet/schuldgevoel om abortus, het recht om leven te scheppen, kunstmatige intelligentie, de positie van robots in de maatschappij en gaswinning in Groningen. Maar bovenal is het een psychologische roman over intermenselijke relaties – zelfs als één van de twee geen mens is. Door de combinatie met sciencefiction wil Auke Hulst van twee walletjes eten, maar daardoor loopt dit boek het gevaar tussen wal en schip te vallen. Wie sciencefiction zoekt, blijft hier op zijn honger zitten, wie oprechte interesse in een of meerdere van de onderwerpen die aangesneden worden, heeft te veel poespas eromheen.
 
Auke Hulst: De Mitsukoshi Troostbaby Company, Ambo|Anthos, Amsterdam 2021, 606 p., ISBN 9789026346934. Distributie VBK België

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri