Vertaald proza

BOEKEN NR. 3, MAART 2022

László Krasznahorkai: Oorlog en oorlog

door Kris Velter

De romans van de Hongaarse auteur László Krasznahorkai zijn altijd geschreven in lange meanderende zinnen en doordrongen van een mysterieuze sfeer. Dat is niet anders in Oorlog en oorlog, een roman die reeds in 1999 in het Hongaars werd gepubliceerd, maar nu pas naar het Nederlands werd vertaald. De hoofdstukken, die soms enkele pagina’s beslaan, zijn geschreven in één lange zin. Het verhaal is opgebouwd rond de vondst van een raadselachtig manuscript.  

Het hoofdpersonage György Korin is archivaris in een kleine Hongaarse stad. Hij is een kleurloos figuur van vierenveertig die nooit de ambitie heeft gehad om anders te zijn dan de anderen. Hij wil een einde maken aan zijn leven, maar eerst heeft hij nog een missie te vervullen. Op een dag vindt hij in het archief een manuscript dat hem intrigeert. Het document past niet bij de andere documenten in het archief, is niet gedateerd en heeft een onbekende auteur. Korin laat iedereen en alles achter om het manuscript voor de eeuwigheid te bewaren door het op het internet te zetten. Daarvoor reist hij naar wat voor hem het ‘midden van de wereld’ is: New York.
 
Korin naait het manuscript in zijn jas, wandelt naar Boedapest, neemt het vliegtuig en landt op JFK. In New York wordt hij niet meteen met open armen ontvangen. Hij heeft geen bagage bij en trekt daarom de aandacht van de autoriteiten. Op die manier leert hij wel een tolk kennen bij wie hij uiteindelijk zal intrekken. Overdag typt hij het manuscript in op zijn laptop en zet het op internet, ’s avonds dwaalt hij door de stad. Langzaam wordt duidelijk waarover het manuscript gaat. Vier mannen duiken op verschillende plaatsen in de geschiedenis op, ze zijn telkens op zoek naar vrede maar vinden enkel oorlog. Er lijkt verder weinig logica in het verhaal te zitten en op het einde wordt het manuscript volledig onbegrijpelijk. Het contrast met de wereld van de feiten die in de reguliere documenten van het archief werden behandeld, kan niet groter zijn. De lezer krijgt dus twee verhalen: dat van Korin en dat van het manuscript.
 
Krasznahorkai houdt ervan om de verwondering van de lezer te voeden. Waarom denkt Korin voortdurend dat zijn hoofd letterlijk zal loskomen van zijn lichaam? Is de toenemende pijn in zijn nek en rug het begin van het proces dat zal leiden tot het verlies van zijn hoofd? Is Korin misschien krankzinnig? Waarom is de Griekse god Hermes ‘de diepste geestelijke bron' in het leven van Korin? Wat is het verband tussen de toren van Babel en New York? Wat is, uiteindelijk, de betekenis van alles?
 
De auteur speelt meesterlijk met werkelijkheid en fictie. Zo is Korin er van overtuigd dat de wereld niet bestaat. De wereld is enkel de optelsom van de voorstellingen van de menselijke geest die haar beschrijven. Daarom is niks betrouwbaar, ook niet de ideeën van Korin. Dit is een interessant aspect dat aan het einde van de roman voor een verrassing zal zorgen. Korin keert van New York terug naar Europa en belandt in een klein Zwitsers stadje waar hij op zoek gaat naar een sculptuur van de Italiaanse kunstenaar Mario Merz. Nadat deze laatste Oorlog en oorlog had gelezen, vatte hij het plan op om het einde van de roman in de buitenliteraire wereld te laten plaatsvinden. Bovendien speelt ook de kunstenaar Imre Bukta een rol. Die verhalen zijn gedeeltelijk terug te vinden in het nawoord van Krasznahorkai. Een uitgebreide en meer gedetailleerde versie is terug te vinden via het internet.
 
Krasznahorkai is een van de boeiendste Europese schrijvers en Oorlog en oorlog is een prachtige roman, een typische Krasznahorkai vol fantasie, onvoorspelbaarheid en mysterie. Er is steeds een latente duisternis aanwezig en de mens wordt getypeerd als gewelddadig. Oorlog en oorlog is een roman waarin de complexiteit en onbevattelijkheid van de wereld tegemoet wordt getreden met betrekkelijkheid en veelzijdigheid. De zoektocht naar doelmatigheid en structuur zal altijd onvruchtbaar zijn. De auteur trekt deze keer strak aan de touwtjes en is minder breedvoerig dan in zijn vorig naar het Nederlands vertaalde boek Baron Wenckheim keert terug (Wereldbibliotheek 2020). Voor de neofiet is Oorlog en oorlog een prima roman om kennis te maken met Krasznahorkai.
 
László Krasznahorkai: Oorlog en oorlog, Wereldbibliotheek, Amsterdam 2022, 336 p. ISBN 9789028451377. Vertaling van Háború és háború door Mari Alföldy. Distributie Mythras Books

deze pagina printen of opslaan