Imme Dros leerde haar
volk Homeros lezen. Als vertaalster en schrijfster heeft ze een bijzondere
affiniteit met de finesses van de taal en taalvarianten. Zij was dan ook de
uitgelezen auteur om in de reeks Nieuw Licht een filosofisch essay te
schrijven over de vraag of taal de sleutel kan zijn tot een gemeenschappelijke
wereld. Dat is althans de uitnodiging die ze kreeg van Frank Meester en Coen
Simon voor dit nieuwe deeltje in de reeks opstellen.
Het resultaat is een klein
boekje, eerder een lange voordracht, waarin Dros de dialoog aangaat met het Tractatus
Logico-Philosophicus (1921) van Ludwig Wittgenstein, een kardinaal werk uit
de twintigste-eeuwse (taal)filosofie waarin de auteur een afbeeldingstheorie
van de werkelijkheid formuleerde (zinnen zijn zinvol als ze een beeld
formuleren van een stand van zaken in de werkelijkheid) en eindigde met de
enigmatische stelling dat men moet zwijgen over datgene waarover men niet kan
spreken – en daarmee doelde Wittgenstein op het feit dat over alle wezenlijk belangrijke
dingen in het leven (gevoelens, schoonheid, goedheid) weinig zinnigs kan worden
gezegd binnen een positivistische taalopvatting.
Dros neemt een aantal gedachten
van Wittgenstein als aanknopingspunt voor haar eigen bespiegelingen over de
kunst van het vertalen en de subtiele nuances die in zowel geschreven als
gesproken taal belangrijk zijn. Doorheen de tekst verwerkt ze ook een paar
kleine case-studies, waarvan met name haar bespiegelingen over A.M.G. Schmidts
beroemde gedicht ‘Sebastiaan’ tot de verbeelding spreekt: Dros heeft intens
speurwerk verricht, geholpen door een handje toeval, om uit te pluizen hoe een
syntactische eigenaardigheid in het gedicht kan worden verklaard via een
taalmode in de krant die uit Amerika was overgewaaid. Alleen al daarvoor is het
boekje het lezen waard.
Daarnaast heeft Dros het onder meer ook over vormen van
ironie bij Homeros en over een anekdote verteld door haar tandarts. Het geheel
is een spielerei van hoog niveau, een elegante en eigenzinnige voetnoot bij een
groot oeuvre, en voor taalliefhebbers een leuk hebbeding om een middag mee te
verwijlen.
Imme
Dros: Taal is alles wat het geval is, Prometheus, Amsterdam 2021, 92 p. ISBN
9789044649574. Distributie L&M Books
deze pagina printen of opslaan