Vertaald proza

BOEKEN NR. 10, DECEMBER 2021

Édouard Levé: Zelfmoord

door Jan Baes

'Alleen de levenden maken een onsamenhangende indruk. De dood zet een punt achter de reeks gebeurtenissen die hun leven vormen. We proberen die gebeurtenissen dan maar betekenis te geven. Als we dat niet zouden doen, gaven we toe dat een leven, dus het leven tout court absurd is. Jouw leven had nog niet de samenhang van gedane zaken. Het heeft het gekregen door je dood.'  
De tekst die deze samenhang nastreeft, begint als een objectief verslag van een dramatische gebeurtenis: de onverwachte zelfmoord van een jonge man, 25 jaar oud, die zich in de kelder van zijn woning een kogel door de mond jaagt. Met één verrassend detail: wanneer zijn vrouw de dode ontdekt, stoot ze per ongeluk een stripboek van de tafel zodat niemand ooit zal weten of er op de opengeslagen bladzijde een laatste boodschap, (op een tekening, een tekstballonnetje) een reden, een motief of enige verklaring te ontdekken viel.
 
Ook verder in het verhaal wordt er niet echt ingegaan op deze openstaande vraag. Niet door de verteller en zeker niet door de auteur, Édouard Levé (1956-2007), die amper tien dagen nadat hij het manuscript van Suicide (P.O.L.Éditeur 2008) had ingeleverd, er ook voor zou kiezen zich van het leven te beroven. Alsof een verklaring voor de zelfdoding van zijn voormalige vriend er in feite niet meer toe deed. Minder alleszins dan de noodzaak zich, na al die jaren, in het leven van deze toen eerder vage vriendschap te verdiepen en hem trachten naderbij te komen in een zoektocht die steeds meer de vorm zal aannemen van een introspectie.
 
Onderduiken in het leven van een vriend die, zoals de verteller, naamloos blijft, en die hem alsmaar dierbaarder wordt naarmate zijn queeste concreter en gedetailleerder wordt. Langzamerhand onstaat zo het portret van een teruggetrokken puber, een afstandelijk mens, een perfectionist en een eeuwige twijfelaar die zijn omgeving voortdurend een ongemakkelijk gevoel bezorgt door zijn zwijgende manier van observeren. Steeds wordt duidelijker dat het echte probleem existentieel is en het gevoel van vervreemding de overhand krijgt op de drang om te leven.
 
'Je was niet bang voor de dood. Je bent de dood vóór geweest, zonder er echt naar te verlangen – hoe kunnen we verlangen naar iets wat we niet kennen. Je hebt geen nee gezegd tegen het leven, maar ja tegen het onbekende, door te gokken dat áls er aan de overzijde iets bestond het altijd beter zou zijn dan hier'.
 
Lezen we nu de motivering die wordt opgebouwd voor de zelfmoord die de auteur op zijn beurt aan het voorbereiden is? Een tekst die de gedachtegang beschrijft van een man die flirt met de dood en de keuze voor een zelfgekozen einde? Een roman, een verslag, een getuigenis, een testament? Het blijft onduidelijk welk spel de auteur met ons speelt. Het bundeltje strofen met drieregelige gedichten dat achteraan wordt afgedrukt vergroot alleen maar het mysterie, maar eindigt wel met de strofe:
 
'Geluk was me voor
Somberheid achtervolgt me
De dood wacht me'.
 
Alles samen een stilistisch erg sterke, maar ook sombere tekst die met grote preciesheid en aforistische kracht een gedachtewereld beschrijft die hoort bij deze reis naar het einde van de nacht.
 
Édouard Levé: Zelfmoord, Koppernik, 2021, 104 p. ISBN 9789083135199. Vertaling van Suicide door Katrien Vandenberghe

deze pagina printen of opslaan