Vertaald proza

BOEKEN NR. 10, DECEMBER 2021

Dave Eggers: Het Alles

door Tom Rummens

Wat gebeurt er als we verder afglijden van het hellend vlak waarover we ook in het echte leven steeds bitsiger discussies voeren, namelijk dat van de afnemende privacy en de toenemende controle? Wat als blijkt dat het draagvlak voor een privacyloos bestaan groter blijkt dan dat voor privacy zelf? Met Het Alles, zijn vervolg op De Cirkel, schrijft Dave Eggers een dystopische roman die ronduit onbehaaglijk voelt. En dat niet het minst omdat zijn verhaal weliswaar bijzonder radicaal is, maar tegelijk ook geloofwaardig in het licht van het heden.  

The Every is een bedrijf in Silicon Vallery, een soort next level versie van Google, Facebook en Apple tegelijk. Het bedrijf is een levensstijl, de werknemers – everyones – vallen er volledig mee samen. Privacy bestaat er niet: iedereen staat onder toezicht, op elk niveau. Via bodycams maar ook via een zogenaamde oval, een horloge dat alle gegevens van iedereen bijhoudt. Het verzamelen van al die data lijkt wel de natte droom van een doorgeslagen neoliberalisme, en eigenlijk valt het op hoezeer die droom aan het communisme doet denken.
 
Werken voor The Every is een statussymbool van jewelste, de droom van velen, behalve van Delaney Wells, een van de weinige critici van het bedrijf. Zij smeed plannen om het bedrijf van binnenuit te sabotteren, en dus gaat ze er werken. In de hoop om de werking en de plannen van het bedrijf op die manier te leren kennen, de mensen die er werken, de ideeën die er leven. Maar vooral met de bedoeling om nieuwe ideeën te lanceren. Die worden bewust steeds extremer, want Delaney gaat ervan uit dat het bedrijf vroeg of laat te ver zal gaan en uit de genade van de publieke opinie zal vallen.
 
Maar dat gebeurt niet, wel integendeel. Hoe gekker het wordt, hoe meer de mensen smullen van Delaneys ideeën. Tot op het punt waar het toelaten van privacy eigenlijk gewoon gezien wordt als een vorm van morele luiheid. Want waar komt kindermisbruik het vaakst voor? Inderdaad, binnen de muren van het gezin. Dus is het niet voortdurend monitorren van elk gezin waar ook ter wereld, eigenlijk gewoon een vorm van laksheid. Niet het schenden van de privacy is moreel laakbaar, maar het niet schenden van de privacy wordt dat wél. In een wereld zonder geheimen is het onmogelijk om nog fouten te maken. En ook over wat goed en fout is zelf bestaat geen discussie, want daar bestaan algoritmes voor en verregaande quoteringssystemen.
 
Het Alles is zeker niet Dave Eggers’ beste roman. Daarvoor teert het boek veel te lang op dezelfde, welsiwaar fascinerende en angstaanjagende ideeën. Pas aan het eind neemt de plot van het verhaal een beetje vaart en krijgt het hoofdpersonage iets meer diepgang en persoonlijkheid. En toch is Het Alles het lezen meer dan waard, want hoe je het ook draait of keert: in het licht van de uitdagingen waar de wereld vandaag voor staat, wordt onze omgang met controle en conformisme zonder enige twijfel hét ethische vraagstuk van de komende decennia. En Dave Eggers blijft op dat vlak een van de meest consequente denkers en schrijvers van onze tijd.
 
Dave Eggers: Het Alles, of Eindelijk orde op zaken, of De laatste dagen der vrije wil, of De wereld gaat aan onbeperkte keuze ten onder, De Bezige Bij, Amsterdam 2021, 455 p. ISBN 9789403149110. Vertaling van The Every door Gerda Baardman en Lidwien Biekmann. Distributie Standaard Uitgeverij

deze pagina printen of opslaan