Vertaald proza

BOEKEN NR. 6, JUNI 2021

Sulaiman Addonia: Stilte is mijn moedertaal

door Hamide Dogan

In Stilte is mijn moedertaal van Sulaiman Addonia, zijn tweede roman, bevinden we ons in een vluchtelingenkamp ergens in oostelijk Afrika. Sulaiman Addonia, die zelf in een vluchtelingenkamp heeft gezeten, schreef deze roman in het Engels, wat niet zijn tweede maar vierde taal was. Zijn moeder komt uit Eritrea, zijn vader uit Ethiopië, daarnaast leerde hij Arabisch. Hij kwam met meer talen in aanraking en kreeg ook de taal van de orale traditie mee. Een vluchtelingenkamp bestaat uit mensen uit verschillende landen en streken. Door het ontbreken van een gemeenschappelijke taal ontstaan er nieuwe talen, zo ook de taal van stilte. Addonia weet uit eigen ervaring dat in stilte veel schuil gaat.
 

In Stilte is mijn moedertaal volgen we de jonge Saba, die met haar moeder en haar zwijgende broer Hagos in een vluchtelingenkamp is terecht gekomen. De band tussen zus en broer is innig. Al kan Hagos niet praten, ze begrijpen elkaar woordeloos. Ze zorgen voor elkaar in het kamp waarvan we pas aan het eind van de roman erachter komen in welk land het zich bevindt. Ook weten we weinig over de voorgeschiedenis van de mensen. Het enige dat we weten, is dat de meesten gevlucht zijn voor een oorlog in eigen land. Het verhaal focust zich op het leven in het kamp, waarin mensen een eigen geschiedenis met zich meedragen, iets kwijtraken en noodgedwongen een transformatie ondergaan.
 
Saba is een slim, leergierig meisje, dat graag naar school ging voor ze moesten vluchten voor oorlog. Ook in het kamp houdt ze vast aan haar droom om arts te worden en vraagt de hulpverleners steeds wanneer er een school komt, maar een school lijkt geen prioriteit te hebben. Haar moeder maakt zich zorgen over haar omdat ze vrijzinniger is dan andere meisjes en zich te veel gedraagt als een jongen. Hagos is juist weer heel feminien. Hij is sensitief, houdt van koken en smeert zich in met geparfumeerde oliën. Broer en zus schikken zich niet naar de rol die ze is opgelegd.
 
Saba ontmoet in het kamp mannen en vrouwen die een andere blik bieden op het leven. Haar vriendin Zahra is de dochter van een feministische strijder die vindt dat je moet deelnemen aan de strijd en je ruimte als vrouw moet veroveren. Ze neemt bijles Engels als investering in haar droom om ooit te studeren en probeert wat bij te verdienen om alvast te sparen. Ze doet schoonmaakwerk voor een prostituee die ze respecteert vanwege haar vrije geest.
 
Stilte is mijn moedertaal is geen aanklacht tegen het systeem van vluchtelingenopvang, geen nadrukkelijke in ieder geval. Addonia beschrijft de omstandigheden in een kamp zoals ze zijn en die zijn verre van ideaal. Ook geeft hij zijdelings kritiek op westerse mogendheden die wapens leveren aan partijen waardoor burgeroorlogen gevoed worden. Hij zoomt in op de mensen en laat zien wat de gevolgen op individuele levens zijn van een patriarchale cultuur die traditionele genderrollen nastreven. Dit doet hij zonder al te moralistisch of simplistisch te worden. De vrouwen voor wie andere regels gelden dan voor mannen zijn geen slachtoffers, maar doorleefde, pragmatische, handelende mensen. Het kamp biedt ze zelfs kansen om ruimte in te nemen. Ook op zo’n plek gaat het leven door.
 
Hoewel de roman gaat over politieke, maatschappijkritische thema’s leest hij niet als een pamflet. Het verhaal is zeker niet geromantiseerd, maar het heeft iets weg van een modern sprookje. Je zou kunnen zeggen dat de manier van vertellen soms iets kinderlijks heeft, maar dat is het ook niet. Misschien zijn het de elementen van orale tradities die kleur geven aan de roman. Stilte is mijn moedertaal heeft in ieder geval een eigen poëzie.
 
Sulaiman Addonia heeft Londen verlaten en woont momenteel in Brussel, waar hij een schrijfacademie voor vluchtelingen heeft opgericht. Hij kan weer een nieuwe taal toevoegen aan zijn schrijversstem.
 
Sulaiman Addonia: Stilte is mijn moedertaal, Jurgen Maas, Amsterdam 2021, 272 p. ISBN 9789491921889. Vertaling van Silence is my mother tongue door Irwan Droog. Distributie EPO


deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri