Poëzie

Charles Ducal: Toegedekt met een liedje

door Johanna Cassiers

Zoals we inmiddels van Charles Ducal gewend zijn, is er in Toegedekt met een liedje weer een heel belangrijke rol weggelegd voor de poëzie zelf. Poëzie is de rode draad waarmee alle andere thema's verweven zijn. Zo gaan sommige gedichten over de onmogelijkheid een ander in een gedicht te schetsen zoals hij of zij echt is: "Ik krijg haar niet vrij uit de steen / [...] / 'Ben ik dat?' vraagt zij en schudt / het hoofd. 'Dat ben jij alleen'". Ook in een oorlogscontext is de rol van poëzie precair en dubbel. Poëzie kan gebruikt worden als middel om engagement mee uit te drukken, maar behoudt altijd iets vrijblijvends: "een inval onder een willekeurige hoek, / in dit geval een gedicht / dat tot niets verplicht,". Ook de dichter komt klem te zitten tussen engagement en vrijblijvendheid: "Schuldig, schuldig, schulddoorzongen. / Maar de dichter gaat vrijuit".  

Ducal zet in deze bundel zijn vertrouwde poëtica voort, zowel thematisch als stilistisch. Heel wat gedichten bestaan uit kwatrijnen en hebben een rijm- of assonantieschema. En naar een neologisme is het in deze bundel lang zoeken. Maar Ducal schroomt zich geenszins om over de beperkingen van zijn dichterschap te schrijven: "Vandaar dit bange, dwang geworden rijm, / een tang om mijn verrekte schedel,"; "Maar de korst is zo hard en zo dik / dat ik stik in mijn eigen, mijn enige taal." Toch wordt deze traditionele poëtica nooit echt dwangmatig: Ducal ruilt zijn strakke verzen en rijmschema's even vaak om voor vrijere versvormen, en ook inhoudelijk staat dezelfde thematiek opnieuw gebruiken geenszins gelijk met in herhaling vallen.  

Ducal zet zich af tegen de tendens om keer op keer iets nieuws te willen doen, een wetmatigheid die heel wat hedendaagse poëzie beheerst. In het openingsgedicht stelt hij: "De zuivere lyriek is altijd plagiaat". En wat verderop in de bundel lezen we: "Waarom zou je het trachten op te roepen / in woorden die nog niet bestaan? / [...] / Moet het onzegbaar worden? / Het is zegbaar, mens, / het is doodgewoon". Dit is niet enkel een kritiek op dwangmatige vernieuwing, maar ook op de opvatting van poëzie als iets groots, iets buitengewoons, eerder dan iets dat deel uitmaakt van het dagelijks leven. Ducal lijkt hiermee niet enkel zijn eigen poëtica te willen verdedigen, maar ook een bepaalde manier van poëzieschrijven in het algemeen. Een manier waarbij niet steeds dezelfde dwangmatigheden gevolgd moeten worden. En vooral een manier waarbij noch de dichter noch het gedicht op een voetstuk wordt geplaatst. Het 'craft or sullen art'-thema van Dylan Thomas. Ducal vertegenwoordigt hier een stem die we de laatste tijd misschien wat weinig horen. Een stil, van elke vorm van pathetiek gespeend, en erg geslaagd statement.  
‘Forchta in bivonga  

Ik weet dat ik mezelf moet schrappen
om plaats te maken voor de poëzie,
maar telkens als het spiegelvlak verandert
in dit scherm, zit elders een kopie  
van mij, vervuld van jaloezie en haat,
mij even vruchteloos te imiteren.
De zuivere lyriek is altijd plagiaat,  
alleen in eigen leven kan men leren  
het woord te scheiden van het vlees
op zo'n manier dat het kan overleven,
niet als een wonde en niet als wat geneest,
maar als een hand geopend naar de hemel,  
in beving en in vrees.’  

Charles Ducal: Toegedekt met een liedje, Atlas, Amsterdam 2010, 82 p. ISBN 9789045015088  

Oorspronkelijk gepubliceerd in De Leeswolf 2010 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri