Freewheelen met klei
In zijn jongste roman, Wij
zijn met vijf, experimenteert de Noorse schrijver en conceptueel kunstenaar
Matias Faldbakken er ongebreideld op los. Wars van
regels en conventies, vermengt Faldbakken slapstick, horror, absurdisme, rauw
realisme en dystopische elementen tot iets wat het midden houdt tussen
sardonische camp en onversneden punk. Zo origineel en excentriek is deze
dollemansrit, dat ik me zal beperken tot een vrij rudimentaire bespreking en de
lezer uitnodig om zonder verwijl dit curiosum ter hand te nemen en zich aan een
onvergetelijke trip over te geven.
In Råset, een dorp in het oosten van Noorwegen, woont
Tormod Blystad samen met zijn gezinnetje in een eigenhandig gebouwd huis.
Tormod, bekwaam timmerman en betrouwbare huisvader, richt al zijn aandacht op
hard werken, verantwoordelijkheid en routine. Ooit was het anders, toen Tormod
nog met jeugdvriend Espen optrok en zijn dagen vulde met drank, amfetamine en
Metallica. Echtgenote Siv bracht hem op het rechte pad.
Na twee kinderen is nóg een
zwangerschap voor Siv uitgesloten. Ze voelt zich uitgeblust en heeft zelfs haar
mooie, goudblonde lokken afgeknipt. Tormod vindt niettemin dat er een vijfde
gezinslid bij moet komen. Dat wordt Snusken, een harige elandhond. In een
oogwenk zorgt die voor hernieuwde energie en innige verbondenheid binnen het
gezin. Tot er op een lentedag iets verschrikkelijks gebeurt: Snusken verdwijnt.
Het gezin
vervalt in diepe rouw en vertwijfeling. Siv begint te schransen en geeft zich
over aan comakijken op de bank. Zoon Alf gamet de hele dag door en wordt suf en
dik. Zelfs de stralende Helene – Tormods lieveling – is beduidend minder
energiek. Tormod, een niet-digitale mens, trekt zich terug in zijn atelier,
waar hij zich op een nieuwe passie stort: 'dynamische klei', een mengeling van rode
boetseerklei en kunstmest.
Wanneer Tormod zijn kinderen als therapie kleifiguurtjes
laat maken, blijkt er iets vreemds aan de hand met de klei. Hoewel Tormod de
klomp met humus verrijkt heeft om hem elastischer te maken, laat die zich niet
modelleren. Elke dag neemt de homp toe in volume en gewicht. Siv vindt Tormods
nieuwe hobby maar niets. In het hele huis hangt intussen zo'n klamme geur, dat
ze besluit met de kinderen het weekend bij haar moeder door te brengen. Dat is
het ideale moment om jeugdvriend Espen – toevallig een kleihandelaar – opnieuw
ten tonele te laten verschijnen, uiteraard vergezeld van een flinke lading
amfetamine en drank.
Terwijl de vrienden als door demonen bezeten rond de klomp klei
tekeergaan, luisteren ze naar de langspeelplaat Kill 'Em All. Dit debuut
van Metallica kregen ze destijds 'bij wijze van spreken intraveneus
toegediend'. Ook de lezer wordt uitgenodigd om de sound van Metallica diep in
de vezels te laten doordringen, wat uiterst effectief blijkt om het vervolg van
deze curieuze roman het hoofd te bieden, want de poppen gaan nu werkelijk aan
het dansen.
Tormod
verbaast Siv en de kinderen met zijn creatie, die steeds meer karakteristieken
van een levend wezen krijgt. Hij leert zijn 'golem' eenvoudige, praktische
dingen aan, zoals timmeren, zagen, snijden en zwabberen. In het dorp wordt
intussen met argusogen gekeken naar wat de Blystads uitspoken.
Dan gebeurt er iets
afschuwelijks, vergelijkbaar met de 'twaalf seconden lange, schrille schreeuw
van Axl Rose midden in de tweede hevige gitaarsolo van Slash' in de coda van November
Rain. In de finale van deze amusante satire maakt Faldbakken het wel erg
bont. Zijn roetsjbaan voert je via Back to the future regelrecht – of
regelloos – naar Invasion of the Body Snatchers. Een goed glas whisky na
een woeste trip als deze lijkt me hoe dan ook aanbevolen.
Matias Faldbakken: Wij zijn met
vijf, Oevers, Zaandam 2021, 264 p. Vertaling van Vi er fem door Sofie Maertens
en Michiel Vanhee. ISBN 9789492068484. Distributie Elkedag Boeken
deze pagina printen of opslaan