Nederlands proza

BOEKEN NR. 4, APRIL 2020

Ischa Meijer: Zo, en niet anders

door Jo Vanderwegen

Ter gelegenheid van de vijfentwintigste sterfdag van de illustere journalist Ischa Meijer (1943-1995) verschenen niet alleen een bundeling verhalen van vrienden, familie en vrouwen, Ischa, ook zijn drie bekendste en ophefmakendste romans werden in één band heruitgegeven. Zo, en niet anders bevat Brief aan mijn moeder, Een rabbijn in de tropen en Hoeren. De bundel wordt ingeleid door een voorwoord van zijn laatste geliefde en vrouw, de schrijfster Connie Palmen. Zij benadrukt de verwevenheid van de drie boeken, de ‘geestelijke foltering en mishandeling door de eerste vrouw in zijn leven’ in Brief aan mijn moeder, ‘de zoektocht naar de vader en de betekenis van het jodendom’ in Een rabbijn in de tropen en de ‘gezochte schaamte en walging van de verschoppeling’ in Hoeren. Zij vormen samen het portret van een gekwetst en angstig man.
 
Brief aan mijn moeder (1974) baarde bij de publicatie, halfweg de jaren zeventig, opzien door de gedurfde onderwerpskeuze en de scherpe toon. Meijer was de eerste die het aandurfde om de generatie oorlogsslachtoffers niet langer te sparen, met name zijn ouders. Tot dan werd er steeds voorzichtig omgegaan met zij die de Tweede Wereldoorlog daadwerkelijk beleefd hadden, in een concentratiekamp gezeten hadden en/of familieleden verloren hadden. Ischa Meijer toonde met zijn Brief aan mijn moeder aan dat ook de kinderen van die eerste generatie slachtoffer waren, en wel van het gedrag van hun ouders, van het zwijgen over wat ze hadden meegemaakt, van het afwentelen van eigen leed op hun kinderen. Brief aan mijn moeder verwees in de titel al naar de Brief an den Vater van Franz Kafka; Meijer schreef eenzelfde pijnlijke litanie, doorspekt met anekdotes en citaten van zijn moeder.
 
Een rabbijn in de tropen(1977) kan gezien worden als een pendant van de eerste roman, een autobiografisch boek dat handelt over de verhuizing van de familie Meijer naar Suriname, alwaar de vader de rol van rabbijn op zich nam. Het werk verhaalt over de relatie tussen een orthodox joodse vader en een seculiere zoon.
 
Hoeren (1989), tot slot, is het journalistiek-literair verslag van een man die zich uitgesloten voelt door zijn verleden en afkomst en daardoor verwantschap voelt met de vrouw die tegelijk onbereikbaar en zeer bereikbaar is: de hoer.
 
Waar Ischa Meijer, die door zijn werk voor onder meer Het Parool en Vrij Nederland, geworteld zat in de journalistiek, ernaar verlangde gezien te worden als een echt schrijver, en met zijn romans de wereld van de literatuur betrad, ontstonden de inmiddels klassiek geworden romans, zoals gebundeld in Zo, en niet anders. Ze doen alle drie zeer persoonlijk en veeleer journalistiek dan literair aan en kenmerken zich door een zeer soepele en tegelijk beklemmende schrijfstijl: ze houden de aandacht van de lezer vast van begin tot eind. Hun belang is onmiskenbaar voor het beeld van de joodse literatuur in de twintigste eeuw. Daarom is de keuze ze in één band opnieuw uit te geven van groot belang.
 
Ischa Meijer: Zo, en niet anders, Prometheus, Amsterdam 2020, 328 p. ISBN 9789044643879. Distributie Pelckmans Uitgevers 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri