Nederlands proza

BOEKEN NR. 2, FEBRUARI 2020

Tom Hofland: Vele vreemde vormen

door Marlies van Breda

In 2018 riep De Volkskrant de Rotterdamse schrijver en programmamaker Tom Hofland (1990) uit tot het literaire talent van het jaar vanwege zijn in 2017 verschenen debuutroman Lyssa. Met zijn tweede roman doet Hofland deze reputatie eer aan: Vele vreemde vormen leverde hem een nominatie voor de BNG Bank Literatuurprijs 2019 op.
 
In prachtig geformuleerde volzinnen wordt verteld hoe de 31-jarige Tomás Mancanza in het reine komt met zijn verleden, waardoor hij als volwassen man zijn toekomst in eigen handen kan nemen. Het eerste deel van de roman speelt zich in Antwerpen af. Op realistische wijze wordt beschreven hoe Peppino Mancanza na de dood van zijn vrouw probeert om samen met zijn zoon Tomás in Antwerpen een nieuw leven op te bouwen. Heimwee drijft hem er echter toe naar het eiland Paraqi terug te keren.  
 
Uit loyaliteit aan zijn vader zet de jonge Tomás zijns ondanks het door Peppino opgerichte detectivebureau voort. Hij spoort vermiste huisdieren op en probeert in opdracht van jaloerse echtgenoten liefdesaffaires van bewijs te voorzien. Als een oude man hem op een dag de opdracht geeft zijn verloofde Camille, een jonge kunstenares, te schaduwen, raakt hij al snel in haar ban. Door de enigszins stuntelige manier waarop hij zich van zijn taak kwijt, valt hij haar ook op. Als hun relatie serieuzere vormen aan begint te nemen, krijgt Tomás het bericht dat zijn vader spoorloos verdwenen is. Samen met Camille reist hij naar zijn moederland om naar hem op zoek te gaan.
 
Het tweede deel staat geheel in het teken van de zoektocht. De beschrijving van het leven op het eiland Paraqi doet denken aan het magisch-realisme van Johan Daisne’s Trein der traagheid. De gedetailleerde beschrijving van de fictieve werkelijkheid overtuigt, de magische rituelen van de eilandbewoners en de mythische plaatsen in het landschap lijken een vanzelfsprekendheid binnen deze werkelijkheid. Tomás heeft weinig op met deze magische elementen en zoekt een rationele verklaring voor zijn vaders verdwijning. Naar zijn mening zijn er slechts twee mogelijkheden: zijn vader is uit eigen beweging weggegaan of er is sprake van een misdrijf. Samen met de plaatselijke rechercheur, een oud-collega van zijn vader, bezoekt hij alle plaatsen en personen die hem op het juiste spoor zouden kunnen zetten.
 
Ook Camille gaat op onderzoek uit. Zij staat open voor de verklaring die onder de eilandbewoners de ronde doet: degene die ontevreden is, ondergaat een transformatieproces dat zijn beslag krijgt in een onderdompeling in de Duivelskelk. Wie zich in deze mythische visvijver begeeft, zal in een andere vorm weer oprijzen. Het lukt haar daarom het probleem eerder op te lossen dan Tomás, maar daarbij heeft ze wel informatie over haar geliefde gekregen waardoor hun relatie op de klippen dreigt te lopen. Ze neemt afstand en trekt zich terug in een hotel op het eiland.
 
Als Tomás uiteindelijk aanvaardt dat niet alle verschijnselen een rationele verklaring vragen, begrijpt hij waar hij zijn vader moet zoeken. Het lukt hem contact te maken met Peppino, waarna deze terugkeert in zijn eigen gedaante. Tomás heeft zich op deze manier losgemaakt van zijn vader en diens verwachtingen. Hij is eindelijk volwassen geworden en kan zijn eigen weg volgen. Daarvoor moet hij echter nog één hindernis nemen. Hij vertrekt naar het hotel om de relatie met Camille te herstellen.  
 
Het is niet alleen het taalgebruik dat deze roman zo intrigerend maakt. De spannende zoektocht waarbij de lezer tot het laatste moment in het ongewisse blijft over het lot van Peppino, nodigt uit tot verder lezen. De bizarre ontknoping past binnen de fictieve werkelijkheid. Daarom past de roman in de traditie van het magisch-realisme, waarvan de schrijvers Johan Daisne en Hubert Lampo in het Nederlands taalgebied de bekendste vertegenwoordigers zijn.
 
Qua symboliek roept het tweede deel van het verhaal associaties op met het existentialisme. Het afgelegen eiland vormt de achtergrond voor de zoektocht die Tomás aflegt om zijn leven zin te geven; het hotel waar de verzoening met Camille plaatsvindt, symboliseert het begin van een nieuwe fase in zijn leven. De filosofische overdenkingen die op natuurlijke wijze met het verhaal zijn verweven, nodigen bovendien uit tot reflectie.  
 
Kortom, met Vele vreemde vormen heeft Hofland bewezen dat hij terecht gerekend wordt tot de veelbelovende jonge Nederlandstalige auteurs. Hij is een verhalenverteller pur sang die zijn lezers van het eerste tot het allerlaatste woord weet te boeien.
 
Tom Hofland: Vele vreemde vormen, Querido, Amsterdam 2019, 285 p. ISBN 9789021414546. Distributie L&M Books

deze pagina printen of opslaan