Fotografie

Een menselijke dimensie: De fotografie van Cas Oorthuys

door Kris van Zeghbroeck

De Nederlandse fotograaf Cas Oorthuys (1908-1975) heeft een archief van meer dan een half miljoen negatieven nagelaten, dat beheerd wordt door het Nederlands Fotomuseum te Rotterdam. De grote omvang van zijn erfenis zit vervat in de tomeloze energie en het perfectionisme waarmee hij zijn onderwerpen achtervolgde: 'Ieder ding fotografeer ik minstens tien keer. Ik draai er gewoon omheen, een kerk, een plein, een situatie... Ik draai gewoon aldoor maar rond en ik denk: ik heb het! Dat is mijn manier [...] Ik kan niet zitten. Ik kan niet wachten’.

Tijdens de crisis van de jaren dertig sloot Oorthuys zich als werkloos bouwkundig tekenaar aan bij de communistische beweging, wat zijn fotografie en grafische ontwerpen sterk beïnvloedde. In het spoor van de arbeidsfotografie koos hij voor propagandistische onderwerpen als ‘armoede, het politiegeweld, stempelende werklozen en huisuitzettingen. Zijn uitvoering werd beïnvloed door de stroming van de Nieuwe Fotografie die vormgeving belangrijker achtte dan het onderwerp’.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog ging Oorthuys bij het verzet en documenteerde hij vooral het laatste jaar van de bezetting als lid van De Ondergedoken Camera. Het laatste jaar 1944-45 werd de eerste van een lange reeks van meer dan honderd fotoboeken waarmee Oorthuys naam maakte.

Een andere mijlpaal in zijn oeuvre is het fotoboek Een staat in wording, waarin hij met sympathie voor de jonge Republiek Indonesië, de ontvoogding van de Nederlandse kolonie vastlegt. Meteen ook een voorbeeld van Oorthuys’ grote aandacht voor de lay-out van zijn boeken. Door foto’s van onderhandelingen en wapengeweld tegenover elkaar te plaatsen, toont hij de twee manieren waarop de spanningen tussen beide landen konden worden beëindigd.

In een boek als Rotterdam, dynamische stad wordt de bedrijvigheid dan weer versterkt door te kiezen voor een variabele lay-out met foto’s van verschillende grootte. Uiteindelijk ‘recycleerde’ Oorthuys regelmatig zijn archief om thematische uitgaven vorm te geven zoals De steden, Het landschap, Het water in de reeks ‘De schoonheid van ons land’. De fotoboeken van Oorthuys kenden een ongekende verspreiding via uitgeverij Contact, waar de laatste herdrukken in 2009 verschenen.

Tot eind dit jaar loopt in het Museum van de Stad Brussel de tentoonstelling Bruxelles / Brussel 1946-1956. Het begeleidende fotoboek werd uitgegeven door de kleine Brusselse uitgeverij Plaizier. Daarin wordt een beeld opgehangen van Brussel in het naoorlogse decennium. Oorthuys heeft in zijn carrière een breed gamma van onderwerpen gefotografeerd, maar de stad is een pijler in zijn oeuvre

Jos Vandenbreeden, directeur van het Sint-Lucasarchief, is de tweetalige gids die door de toenmalige lichtstad wandelt in het spoor van Oorthuys en auteurs van reisgidsen uit die periode als Jan Heyn (Wandelingen door Brussel) en Camille Biver (Brussel bij nacht). Voor Vandenbreeden portretteert Oorthuys beredeneerd ‘het leven van gewone mensen in hun (vertrouwde) en alledaagse omgeving […] Het moment van opname is zo gekozen om in een fractie van een seconde een gebeurtenis vast te leggen en tegelijk te zorgen voor een compositie, die de gebeurtenis visueel aantrekkelijk maakt en ze een menselijke dimensie geeft’.

Cas Oorthuys (fot.), Jos Vandenbreeden (red.), Wijnand Plaizier (red.): Cas Oorthuys: Bruxelles/Brussel 1946-1956, PLAIZIER Brussel, 2012, 96 p., ill. ISBN 9789079005116





deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri