Letterkunde

BOEKEN NR. 6, JUNI 2019

Vic van de Reijt : De ontdekking van Elsschot

door Manu Van der Aa

Naast ex-uitgever van onder meer Arnon Grunberg en eminent muziekkenner gespecialiseerd in het betere levenslied, is Vic van de Reijt een groot liefhebber en connaisseur van het leven en werk van Willem Elsschot. Uit deze interesse werd in 2011 de biografie Elsschot geboren – 2011, dat is 30 jaar na het eerste artikel dat hij aan zijn idool wijdde. Maar het is zoals de meester het zelf stelde: ‘Waar zwangerschap bestaat volgt het baren van zelf, ten gepasten tijden’. In De ontdekking van Elsschot werden alle artikels verzameld die Van de Reijt tussen 1981 en 2018 over Alfons de Ridder alias Willem Elsschot schreef, 40 in totaal – al werd er wel wat ‘gefoefeld’ om bij dat ronde getal uit te komen.

Alles begon met Aarts’ Letterkundige Almanak voor het Willem Elsschotjaar 1982. De eerste almanak van uitgever C.J. Aarts was eind 1979 verschenen onder redactie van Dick Welsinck en Willy Tibergien en bevatte allerlei lijstjes, zoals een kalender met bijzondere verjaardagen van een aantal Nederlandstalige schrijvers, een overzicht van literaire prijzen én adreslijsten van Nederlandse en Vlaamse schrijvers – van privacywetten was toen nog lang geen sprake. In ieder geval had men bijvoorbeeld Maurice Gilliams in juli 1980 een kaartje kunnen sturen voor zijn 80ste verjaardag op het adres: Lange Gasthuisstraat 13 in Antwerpen.  
 
Omdat er voor de derde almanak ‘niet genoeg wijzigingen en aanvullingen’ waren in de omvangrijke adressenrubriek, kwam er plaats voor enige artikels over de gefêteerde van het jaar, in casu Willem Elsschot, en Van de Reijt die samen met uitgever Aarts in de zomer van 1981 een expeditie naar Antwerpen had ondernomen ‘om een exemplaar van het Wereldtijdschrift boven water te brengen’, mocht de honneurs waarnemen. Sindsdien verschenen er elk jaar wel een of meer bijdragen over Elsschot van zijn hand in kranten, tijdschriften of boeken. De recentste artikels werden gepubliceerd in De God van Nederland, ‘hét literair-cultureel-satirisch kwartaalblad’, dat helaas zelden of nooit in een Vlaamse boekhandel wordt aangetroffen.
 
Omdat de artikels zo goed als ongewijzigd werden opgenomen, hier en daar weliswaar voorzien van een voetnoot, was overlapping en herhaling onvermijdelijk. Wie alle bijdragen na elkaar zou lezen, wat niet aan te raden valt, zou zich wel eens kunnen ergeren aan alweer dezelfde anekdote, opnieuw hetzelfde citaat – al is er ook sprake van voortschrijdend inzicht. Een constante is Van de Reijts strijd tegen enkele hardnekkige Elsschotmythes, zoals de aanname dat het vroege werk van Elsschot miskend werd of dat hij uitsluitend door toedoen van Jan Greshoff na een periode van tien jaar zwijgen in 1933 opnieuw begon te schrijven. Vermakelijk blijft ‘de veldtocht tegen Anne-Marie Kets-Vree’, die in 1979 een bundel samenstelde die in tegenstelling tot wat hij pretendeerde verre van ‘de volledige verzamelde werken’ van Elsschot beschikbaar maakte. En dan is er ook nog zijn recensie van een amateuristisch Elsschotbiografietje met de dodelijke beginzin: ‘Eens in de zoveel jaren verschijnt een boek dat zó onnozel is dat het als verplichte leerstof dient te worden voorgeschreven aan eerstejaarstudenten Nederlands’. Bij de lectuur van deze bijdragen zie je de auteur bijna zitten gniffelen aan zijn schrijftafel.

Uiteraard is veel van het materiaal dat Van de Reijt door de jaren heen verzamelde en in zijn artikels verwerkte, naderhand in zijn biografie terechtgekomen. Toch bevat deze bundel ook heel wat gegevens die buiten de scope van dat boek vielen, zoals de bijdragen over collega-Elsschotianen, onder wie uitgever C.J. Aarts, de zanger Luc De Vos en de dichter Drs. P. Daarmee vormt deze overigens mooi vormgegeven, van een titel- en personenregister voorziene en adequaat geïllustreerde bundel een absolute must-have voor de ware Elsschotliefhebber.
 
Vic van de Reijt: De ontdekking van Elsschot. Athenaeum–Polak & Van Gennep, Amsterdam 2019, 270 p. : ill. ISBN 9789025308582. Distributie L&M Books

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri