Vertaald proza

BOEKEN NR. 6, JUNI 2019

Valeria Luiselli: Archief van verloren kinderen

door Tom Rummens

Al in haar essay Vertel me het einde raakte Valeria Luiselli het thema aan van de vluchtelingenkinderen die vanuit Mexico de grens naar de Verenigde Staten proberen over te steken. Het leverde een essay op dat weinig aan de verbeelding overliet maar wel aan de ribben bleef kleven. In Archief van verloren kinderen gaat ze verder op dat thema, in een roman die leest als een schatkist vol referenties, een road novel van deze tijd. Het werd een boek waarin Luiselli haar woede niet laat koelen, maar wel onderbouwt met begrip van actualiteit en geschiedenis, waardoor de woede overigens alleen maar intenser lijkt te worden.
 
Dat Luiselli, zelf afkomstig uit Mexico en intussen al ettelijke jaren woonachtig in New York en succesvol in de letteren, met dit thema aan de slag gaat, hoeft niet te verbazen. Het verhaal is ook deels autobiografisch. Samen met haar man, zijn zoon en haar dochter, reist het hoofdpersonage uit Archief van verloren kinderen van New York helemaal naar het zuiden van de Verenigde Staten. Hij is documentalist, zij documentarist, en al zit er maar een letter verschil tussen beider bezigheden, het verschil in hoe ze naar de wereld kijken is enorm: hij registreert en archiveert, zij documenteert en geeft daarmee ook een visie en een engagement vorm. Hij wil tijdens hun reis door Trumps Amerika de geluiden van de leefgebieden van de Apachen opnemen, zij is op zoek naar het verhaal van de verloren kinderen.
 
Want terwijl het gezin naar het zuiden reist, maken duizenden Mexicaanse kinderen de omgekeerde beweging. Op zoek naar een beter leven steken ze de grens van Zuid naar Noord over, op risico van eigen leven. Het zijn ontheemde kinderen, ze zijn met zoveel, ze hebben pech en weinig perspectief op beterschap. Eigenlijk hopen ze opgepakt te worden door de Amerikaanse grenspolitie en zo in aanmerking te komen voor een lange weg richting Amerikaans staatsburgerschap, en hoe naïef die gedachte ook is, het is in wezen alles wat ze nog hebben. Vaak belanden ze in de woestijn, een heilloze situatie, zonder eten of drinken, overgeleverd aan de natuurelementen. In de verslagen van overleden kinderen die Luiselli in haar boek opneemt, is juist dat vaak de doodsoorzaak die aangegeven wordt: ‘blootstelling aan de elementen’. Het is een triest einde, medelijden en medemenselijkheid zijn ver te zoeken.  
 
Archief van verloren kinderen is een traag boek. Het speelt zich af in de wagen en in motels, Luiselli neemt ruimschoots de tijd om de verhoudingen in het gezin te schetsen, er worden verhalen verteld en luisterboeken opgezet tijdens lange autoritten door een land van veel verschillen. Maar tegelijk is het boek zelf ook een archief, doorspekt met literaire referenties, boekenlijsten, nevenverhalen. Zoals het verhaal van een Mexicaanse vriendin van het hoofdpersonage, die het spoor van haar twee vluchtende kinderen bijster raakte en nu verstrikt raakt in een bureaucratisch kluwen. De ontmenselijking van het vluchtelingenbeleid in de Verenigde Staten (en in het algemeen, allicht) komt zo treffend in beeld.  
 
Maar ook de kernvraag van het boek, wat er gebeurt als kinderen volkomen aan hun lot worden overgelaten, komt zo opnieuw aan bod. Dat de twee kinderen in het tweede deel van het boek ook zelf weglopen, de woestijn en dus de gevarenzone in, doet alles kantelen. Plots komt alles dichtbij, wordt het verschil tussen de documentalist en de documentairemaker onbestaand, wordt iedereen teruggeworpen op de reflexmatige essentie van het bestaan: vechten of vluchten.  
 
Valeria Luiselli: Archief van verloren kinderen, Das Mag, Amsterdam 2019, 437 p. : ill. ISBN 9789492478795. Vertaling van Lost children archive door Molly Van Gelder en Nicolette Hoekmeijer 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri