Vertaald proza

BOEKEN NR. 3, MAART 2019

Guillermo Arriaga: De ontembare

door Hugo Van Hoecke

‘Dood na dood na dood, een lawine van dood’, dat hoor je de jeugdige hoofdfiguur al meteen klagen op de tweede bladzijde van deze vuistdikke roman. De verdere afwikkeling van het verhaal illustreert deze tragedie uitvoerig: zijn hele familie gaat eraan, de ene wat vroeger, de andere wat later, inclusief huisdieren. De dood zweeft als een misselijkmakende geur over het hele boek. Van begin tot eind vormt hij een acute dreiging, voor sommigen wordt hij ook het eindpunt, voor wie overleeft de te temmen tegenstander. Wat is dat toch dat Mexicanen dermate verslingerd maakt op de dood dat ze die, zoals Octavio Paz schrijft, tot hun lievelingsspeelgoed maken? Wat is het dat hen deze morbide haat-liefdeverhouding doet cultiveren? Ligt het aan de volksaard? Aan de hedendaagse gewelddadige context? Of dient het beschouwd als een residu van het verre Azteken/Maya-verleden, toen weliswaar de fysieke dood maar meer nog de permanente onzekerheid omtrent het eigen lot als bedreiging werd ervaren? Wie wilde leven moest ervoor vechten, ontembaar zijn. En als ontembaar, zo wordt Juan Guillermo Valdés opgevoerd, de adolescent die het verhaal draagt.

Aanvankelijk veertien jaar oud is Juan Guillermo, de vroegrijpe tiener die, op zoek naar vertier, met zijn vrienden de straten van zijn wijk in Mexico-stad afschuimt met vooral de daken als geliefkoosd operatieterrein. Hij kijkt erg op naar zijn zes jaar oudere broer Carlos, die allerlei handeltjes opzet om aan geld te komen en die uiteindelijk in de drugshandel verzeild geraakt. Wat hem het leven kost. Voor Juan Guillermo verandert de dood van zijn broer alles. De puber van veertien wordt nu, op zijn zeventiende, een onstuitbare wreker-in-spe die het opneemt tegen de moordenaars (een bende godsdienstfanaten), en de (corrupte) gezagsdragers die hen de hand boven het hoofd houden. Het wordt een strijd met het overleven als inzet. Een zelfde uitdaging gaat hij aan met de halfwilde wolf Fang die hij onder zijn hoede heeft genomen. Op het spel staat de macht om te beslissen over leven en dood.
 
Tussen de episodes door die Juan Guillermo’s worsteling met de tegendraadse werkelijkheid in beeld brengen, ontvouwt zich, ver daar vandaan, een ander episch drama: dat van de Inuit-jager Amaruq in zijn gevecht op leven en dood, ook al, met de schijnbaar ontembare Alaska-wolf die hij in een klem gevangen heeft. Aanvankelijk is het voor de lezer even zoeken naar de functie van deze tussenin geschoven hoofdstukjes, maar naarmate het einde van het verhaal in zicht komt wordt duidelijk waar het allemaal om draait. De verbitterde veldslagen die ver van elkaar uitgevochten worden tussen de twee ‘jagers’ en ‘hun’ wolven, in de brede setting van een vijandige omgeving, tilt hun strijd van het anekdotische naar het existentiële niveau, daar waar onderwerping, vrijheid, overleving, van tel zijn. Op dat niveau is ontembaarheid de drijvende kracht. Maar wat houdt dat in? Heeft Juan Guillermo zijn wolf Fang getemd, of eerder omgekeerd? En Amaruq? Wie is de ontembare, wie de getemde? Alvast iets om over na te denken. Nadenken dat de auteur extra stimuleert door zijn langlopend verhaal geregeld te onderbreken voor korte mythische escapades, die het perspectief aanzienlijk verbreden.
 
Wat een overdonderende vertelkracht spreidt deze Mexicaan ten toon in dit veelgeaderd verhaal, dit bijna-epos waarin de gebeurtenissen meer dan eens op hol lijken te slaan! De acties denderen onstuitbaar verder in een verbluffende vaart, niet als een gewone, maar als een hogesnelheidstrein; al wordt je leessnelheid soms afgeremd doordat de auteur, vrolijk de chronologische gang van zaken aan zijn laars lappend, van vandaag naar gisteren dartelt, een uitstapje maakt naar eergisteren en vervolgens terugkeert naar vandaag. En al mindert hij (jammer genoeg) naar het einde toe wel wat vaart. Toch zijn, vóór je het goed en wel beseft, de achthonderd pagina’s voorbij. Waarbij alles keurig in elkaar is geschoven en de op dood azende demonen zijn afgeschud. Een ware belevenis, zo zou je deze blitse roman wel kunnen noemen.
 
Guillermo Arriaga: De Ontembare, Atlas Contact, Amsterdam 2019, 830 p. ISBN 9789025450953. Vertaling van El Salvaje door Eugenie Schoolderman en Peter Valkenet. Distributie VBK België 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri