Nederlands proza

BOEKEN NR. 1, JANUARI 2019

A.F.Th. Van der Heijden: Mooi doodliggen

door Carl De Strycker

Zoals gebruikelijk in de boeken van A.F.Th. van der Heijden is achterin niet alleen een lijstje opgenomen met werken van de schrijver, maar worden ook titels genoemd van romans waaraan hij nog aan het werk is. Behalve een nieuw deel van zijn Homo duplex-cylcus wordt in zijn nieuwste publicatie ook MX17 aangekondigd, een roman over de Boeing 777 van Malaysian Airlines (vluchtnummer MH17) die in 2014 boven Oekraïne werd neergehaald, waarbij bijna 200 Nederlanders omkwamen. Van der Heijdens nieuwe roman, Mooi doodliggen, speelt eveneens tegen de achtergrond van het onderzoek naar die aanslag.
 
Het is 29 mei 2018 en tijdens de vergadering van de VN Veiligheidsraad staat een toespraak gepland van de Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken waarin die de Russische overheid de mantel zal uitvegen over de obstructie bij het onderzoek naar eventuele betrokkenheid bij de ramp. De aanwezige pers ontvangt echter het bericht dat Grigori Moerasjko, een voor het regime kritische journalist, in Kiev is vermoord. Diens Nederlandse vriend, oorlogsfotograaf Natan Haandrikman, spoedt zich van New York naar Kiev om Moerasjko’s weduwe Yulia bij te staan. Dat is het verhaal dat op de eerste 25 bladzijden wordt verteld. Het leeuwendeel van Mooi doodliggen bestaat echter uit aantekeningen van Moerasjko zelf, die door Haandrikman voor ons worden vertaald en die zijn geschreven… na de moordaanslag op hem.
 
Die is namelijk in scène gezet door de Oekraïense geheime dienst, niet alleen om het leven van de journalist dat volgens hen in gevaar was te redden, maar ook om het buurland de discrediteren. Dat verklaart de titel: ‘mooi doodliggen’ is wat je tegen een hond zegt als hij bewegingsloos – voor dood – moet blijven liggen. Alleen houdt Moerasjko zich niet aan de afspraak om voor een tijdje onder te duiken, maar komt hij al na een dag terug boven water omdat hij zijn gezin niet kan missen. Tot ontzetting van zijn vrouw, die van het complot niets afwist, en tot afgrijzen van het journaille dat vindt dat hun collega de geloofwaardigheid van hun beroepsgroep heeft geschaad door zelf mee te werken aan fake news. Daarmee heeft hij zowel privé als professioneel al het in hem gestelde vertrouwen verspeeld en hij raakt volkomen geïsoleerd; enkel Haandrikman blijft een vriend. 
 
Wanneer de mannen samen een zitting van het Europees Strafhof in Den Haag willen bijwonen waar de kwestie van de MX17 aan bod komt, lijkt Moerasjko als kenner van de zaak opnieuw zijn kritische rol te zullen kunnen spelen. Tot de heren twee Russische journalisten ontmoeten en Moerasjko op zijn hotelkamer stukje echte Nederlandse appelcake proeft dat hij van hen gekregen heeft: ‘Grigori lag ruggelings op bed, met zijn benen en armen in een vreemde kramp vertrokken: er voeren spasmen doorheen. Groezelig schuim kwam in dikke worsten uit zijn mondhoeken, en droop via kin en hals zijn boord in. Hij kreunde luid.’

Je kan dit boek lezen als een onwaarschijnlijk spannend verhaal vol verrassende twists, maar Mooi doodliggen is veel meer dan dat. Het verhaal is gebaseerd op de ware gebeurtenissen rond Arakady Babchenko, maar contextualiseert niet alleen diens bizarre besluit om zijn eigen dood te ensceneren, het biedt tevens een inkijk in de psyche van een opgejaagde journalist. Van der Heijden maakt duidelijk waarom iemand zo ver wil gaan, maar maakt ook aannemelijk waarom Moerasjko niet gewoon onderduikt of met een nieuwe identiteit verdwijnt. Daarnaast is de roman ook politiek boek, over President Tsaar, zoals Poetin hier smalend wordt genoemd en diens regime. Het bevat tal van overpeinzingen over actuele kwesties zoals het geboycotte onderzoek naar de ware toedracht van de crash van de MH17, uiteraard, maar ook over het Zwarte Pieten-debat, over de opportuniteit van het door Rusland georganiseerde WK Voetbal en de huichelarij van de westerse mogendheden, over het feit dat de VS het Strafhof in Den Haag niet erkennen, over Jane Fonda’s hopeloze strijd tegen ouder worden en over vele hedendaagse discussies meer. Daarmee is Mooi doodliggen zowel een pageturner als een bijzonder rijk boek, zonder meer een van de knapste van 2018.
 
A.F.Th. van der Heijden: Mooi doodliggen, Querido, Amsterdam 2018, 368 p. ISBN 9789021416434. Distributie L&M Books

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri