Poëzie

BOEKEN NR. 4, APRIL 2018

Ingrid Jonker: Ik herhaal je. Gedichten

door Jooris Van Hulle

Ingrid Jonker (1932-1965) behoort tot de generatie van Sestig, waartoe ook Breyten Breytenbach en André Brink behoren. De bundel Ik herhaal je, een keuze van vertaler Gerrit Komrij uit haar Versamelde werke (Human & Rousseau 1994) verscheen voor het eerst in het Nederlands in 2000. De achttiende herdruk, die nu voorligt, is een ongewijzigde uitgave.  
 
De bundel bevat ook de voorlopige biografie die Henk van Woerden (1947-2005) schreef van de jonggestorven dichter (zelf wees ze het woord 'dichteres' radicaal van de hand). Vijfendertig jaar na haar dood blijkt, zo noteerde Van Woerden, dat Jonker nog altijd de controversiële figuur is die ze al tijdens haar leven was. Hij kreeg om uiteenlopende redenen geen toegang tot het Jonker-archief. De uitgever vermeldt bij zijn verantwoording dat de situatie rond het Jonker-archief en de beschikbaarheid van de informatie intussen zijn gewijzigd.
 
Met veel nadruk, soms in een wat geëxalteerde taal, gaat Van Woerden in op Jonkers leven. Hieruit springen een aantal elementen direct in het oog: haar vader, Abraham Jonker, keerde zijn gezin de rug toe, koos voor een politieke carrière en heeft zijn dochter eigenlijk altijd afgewezen. Ingrids moeder verzonk na de scheiding in een lethargisch stilzwijgen dat haar uiteindelijk in de psychiatrie deed belanden. Vreugde en troost, die later werden ervaren als gemis, vond Ingrid Jonker in de herinneringen aan de kindertijd aan de Kaapse kust -- ‘Hier, aan dit Valkenburg, ben ik ontvlucht / en droom mij nu in Gordonsbaai terug’ --, later in stormachtige liefdesverhoudingen (o.a. met André Brink en de Vlaamse kunstenaar Herman van Nazareth) en in de drank. In 1965 pleegde zij zelfmoord, zij die in haar bundel Oker en rood (1963) al had gedicht:
 
‘Timmerman bouwt aan een kist
Ik maak me gereed voor het Niks  
 
(Uit ‘Korreltje zand’)
 
Komrij heeft vooral uit deze bundel Oker en rood geselecteerd: Jonkers dichterschap is dan, na haar debuut in 1956, tot volle rijpheid gekomen en levert persoonlijk gekleurde, maar vaak evenzeer op de politieke actualiteit geënte gedichten op. Wereldberoemd werd bv. het gedicht 'Het kind dat doodgeschoten is door soldaten bij Nyanga', geschreven na de onlusten in Sharpeville en Kaapstad in 1960. Nelson Mandela las het gedicht voor op de openingszitting van het democratisch gekozen parlement in 1994:
 
‘Het kind is niet dood
het kind heft zijn vuisten tegen zijn moeder
die Afrika schreeuwt               
schreeuwt de geur
van vrijheid en heide
in de townships van het omsingelde hart’
 
Vaak ook ontroeren haar liefdesgedichten. Zo bv. 'De morgen ben jij':
 
‘De lucht is vol rozen
de rozen zijn weerloos
weerloos je handen je ogen
roos van je mond
de morgen ben jij
weerloze roos van de morgen
wond van de rozen.’
 
Sterke verzen van een dichter die, zoals blijkt uit ‘L'art poétique’, schrijft ‘om mezelf op te bergen in mijn woord.’  
 
De oorspronkelijke gedichten in het Afrikaans werden opgenomen naast de Nederlandse vertaling. Gerrit Komrij maakte en vertaalde de geselecteerde gedichten op de manier die we van hem gewoon zijn: accuraat, maar evenzeer met oog voor de poëtische zeggingskracht ervan in onze taal.
 
Ingrid Jonker: Ik herhaal je. Gedichten, Podium, Amsterdam 2018, 220. ISBN 9789057599125. Tweetalige uitgave. Vertaling uit het Afrikaans Gerrit Komrij. Distributie Elkedag Boeken 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri