Vertaald proza

BOEKEN NR. 11, DECEMBER 2017

Jan Neruda: Praagse kleine luyden

door Laurent De Maertelaer

Al een decennium lang brengt de uitgelezen reeks ‘Moldaviet’ van uitgeverij Voetnoot de mooiste korte verhalen en novelles uit de Tsjechische literatuur. ‘Moldaviet’ — genoemd naar de groen-transparante edelsteen die wordt aangetroffen in de vallei van de Moldau, de rivier waaraan Praag gelegen is — staat onder de deskundige redactie van topvertalers Edgar de Bruin, Hank Geerts, Kees Mercks en Irma Pieper. Deze reeks wint steeds maar aan belang en prestige, en toont nog maar eens aan hoe eindeloos veelzijdig de Tsjechische literatuur wel niet is.
 
Elk deel krijgt een verhelderend, literair-historisch nawoord en heeft een distinctieve, meteen herkenbare vormgeving, een ontwerp waarvoor meestergraficus Henrik Barends zich liet inspireren door de Tsjechische driekleur. Inmiddels liggen delen 25 en 26 in de boekhandel: het laat negentiende-eeuwse Praagse kleine luyden van Jan Neruda en het verzetsdrama De missie van Egon Hostovský. Topliteratuur in zakformaat, voor de prijs van een filmticket.
 
Praagse kleine luyden
In ons taalgebied is Jan Neruda (1834-1891) een nobele onbekende, maar hij is onmiskenbaar een sleutelfiguur in de Tsjechische literatuur uit de negentiende eeuw. Zijn vroeg werk sloot aan bij de romantiek, terwijl hij later deel uitmaakte van het realisme. Neruda leefde van zijn pen: hij was een bekend figuur door zijn journalistieke stukken. Zijn hart en zijn grootste talent lagen echter bij de poëzie en het korte verhaal (hij waagde zich nooit aan een roman). Met zijn prozawerk had hij een grote invloed op Karel Čapek. Neruda was een volbloed Praagse schrijver: veel van zijn werk situeert zich in de hoofdstad waar hij geboren werd, leefde, werkte en overleed. Een leuk weetje: de grote Chileense dichter Pablo Nerúda (wiens echte naam Neftalí Ricardo Reyes Basoalto was) noemde zichzelf naar Jan Neruda. Hij vond de Spaans klinkende naam in een tijdschrift zonder te weten wie de Tsjech was.
 
Praagse kleine luyden is het laatste en langste verhaal in de bundel Kleinezijdse verhalen. De bundel bestaat uit dertien verhalen, die tussen 1867 en 1877 in verschillende tijdschriften werden gepubliceerd. De sfeer en setting doen denken aan het werk van de eerste grote vrouwelijke Tsjechische auteur Božena Němcová. Haar roman Grootmoeder [Babička] geldt samen met Kleinezijdse verhalen als een van de grote klassiekers van de negentiende-eeuwse Tsjechische literatuur. Beide boeken blijven tot op vandaag populair in Tsjechië en zijn bestendig in druk.
Opvallend is Neruda’s — voor zijn tijd — moderne verteltrant (de scène met de nachtegaal is bijna surrealistisch of futuristisch te noemen): een ik-verteller brengt heel fragmentarisch het relaas van zijn verhuis naar de Kleine Zijde-wijk. Malá Strana (‘Kleine Zijde’) is een schilderachtige Praagse wijk die zich uitstrekt van de oever van de Moldau tot boven aan de heuvel waar zich het Burchtcomplex bevindt. Bijzonder is het besloten karakter van de wijk, vreemdelingen worden er met de nek aangekeken.
 
De ik-figuur, een jonge kandidaat-advocaat, heeft in die wijk een kamer gehuurd om zich in alle rust voor te bereiden op zijn examens. Wat natuurlijk buiten de kleurrijke en luidruchtige figuren in zijn wijk is gerekend. Zijn korte notities lijken op een dagboek: de verhaallijn wordt regelmatig onderbroken door liggende streepjes of sterretjes, die werken als een soort beletselteken. Tientallen uitroeptekens, interjecties en vervloekingen kruiden het geheel. De lezer maakt de gebeurtenissen en beschrijvingen mee vanuit het perspectief van de verteller, die er alles aan lijkt te doen om iedereen op zijn hand te krijgen. De directe manier waarop Neruda de innerlijke beleving van zijn personages presenteert, maakt hem tot een voorbode van het modernisme. Een hartverwarmend relaas dat garant staat voor onversneden klassiek leesplezier.
 
Jan Neruda: Praagse kleine luyden, Voetnoot, Antwerpen 2017, 121 p. ISBN 9789491738340. Vertaling van Figurky door Kees Mercks. Distributie: EPO 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies



ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri