Nederlands proza

BOEKEN NR. 7, JULI 2017

Gerrit Komrij, Arie Pos: De lange oren van Midas: het begin van een schrijverschap

door Carl De Strycker

In het fabeldier dat KOMRIJ heet (2004) had Onno Blom Komrij’s Griekse jaar (juni 1965-juni 1966) al uitvoerig beschreven: samen met een vriendin vertrekt Komrij naar Kreta in de hoop daar zijn carrière als schrijver op te starten, maar door allerlei problemen – ze vinden maar geen vast verblijf, zij knoopt een relatie aan met een getrouwde Griek, zijn pogingen om literaire klusjes te krijgen draaien op niets uit en het conservatieve Kreta heeft problemen met de homoseksualiteit van de schrijver – wordt het een rampzalig jaar. Bovendien heeft hij net voor vertrek Charles ontmoet, die na Komrij’s terugkeer naar Amsterdam zijn partner zal worden.

Met de publicatie van De lange oren van Midas. Het begin van een schrijverschap is die periode nu ook gedocumenteerd voor een breder publiek. De kern van dit boek vormt het manuscript van Komrij’s eerste romanpoging met dezelfde titel. Dat is een verhaal in korte hoofdstukjes en in een voor zijn doen experimentele stijl dat volledig gebaseerd is op zijn Griekse wederwaardigheden.

Doordat ook zijn dagboek uit die tijd, notitieboekjes en bepaalde briefwisseling zijn opgenomen, kan je goed de overlap tussen leven en literatuur vaststellen. En tot slot bevat het boek ook nog een fragment uit de bijna veertig jaar later verschenen roman Hercules waarin de gebeurtenissen uit deze periode met duidelijk meer meesterschap verwerkt zijn dan in die eerste romanpoging.

Deze uitgave biedt zonder twijfel zeer boeiend biografisch materiaal en ook literair-historisch gesproken bevat het boek veel belangwekkends: niet alleen de mislukte pogingen om vertaalwerk vast te krijgen of de gedichten uit die tijd die al dan niet gepubliceerd raken, maar ook de nooit verschenen roman is interessant in het licht van het latere oeuvre, precies omdat hij stilistisch zo afwijkt van de latere Komrij, al zijn hier en daar wel al de virtuoos geformuleerde vileine opmerkingen te vinden waarin hij later zal excelleren.

Niettemin zijn er ook kanttekeningen te maken bij een dergelijk boek. Doe je een auteur die bekend staat om zijn stilistische brille recht met de publicatie van zijn eerste probeersels die hij zelf nooit aan het publiek heeft willen presenteren?  Bovendien levert de documentaire aanpak van dit boek een saaie leeservaring op. Wie het boek van kaft tot kaft leest en dus na de inleiding de schriftjes met biografische notities en vervolgens nog eens de roman, krijgt eigenlijk driemaal hetzelfde verhaal, maar dan steeds slechter geschreven.

Bezorger Arie Pos vat een en ander zwierig samen, de notities van Komrij zelf zijn duidelijk voor dagelijks gebruik en hebben geen literaire pretenties en de roman is dan weer moedwillig vreemd, want gegoten in de stijl van de experimentele literatuur van de jaren zestig. Zoals gezegd is het interessant om vandaaruit de verdere evolutie te beschouwen van het schrijverschap en de poëtica van Komrij, die precies zal teruggrijpen naar de heel conventionele, negentiende-eeuwse literatuur, maar dat is toch meer iets voor onderzoekers dan voor lezers.

Het is uiteraard nobel om de herinnering aan Komrij levendig te houden, en het is vanuit literatuur-historisch perspectief een boek dat zeker bestaansrecht heeft (de doorsnee tekstgeneticus heeft hier een vette kluif aan), maar prettige lectuur is het zeker niet. Dit is een boek voor de hardcore fans!

Gerrit Komrij, Arie Pos: De lange oren van Midas: het begin van een schrijverschap, De Bezige Bij Amsterdam, 2017, 286 p. ISBN 9789023464518. Distributie: WPG Uitgevers

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri