Etnische fotografie

Fascinatie voor verre culturen: The World of Steve McCurry

door Kris Van Zeghbroeck

Nog tot 25 juni 2017 loopt in de Beurs van Brussel de tentoonstelling The World of Steve McCurry. Binnen het torenhoge interieur van het neoclassicistische Beursgebouw vormt een doolhof van ellenlange tuledoeken de achtergrond waartegen de levensgrote foto’s worden tentoongesteld. Zo ontstaat een transparante kathedraal van fotografie die McCurry’s ‘fascinatie voor verre culturen’ celebreert.

Met talloze bekroningen (waaronder vier World Press Photo Awards) heeft het diverse en kleurrijke oeuvre van de Amerikaanse National Geographic- en Magnum-fotograaf een monumentaal karakter gekregen. Zijn iconische foto een dertienjarige Afghaanse vluchtelinge, uitgegroeid tot symbool van hoop en vrede, zit in het wereldwijde onderbewustzijn gegrift. De jarenlange zoektocht naar en beelden van de intussen volwassen en door het leven getekende vrouw Sharbat Gula maakt een belangrijk onderdeel van de documentaires die in de marge van de expo het werk van McCurry belichten.

Voor McCurry zijn er geen reisdoelen om te fotograferen, maar is de reis de bestemming. Reizen als een continu proces waarbij ‘culturen en contrasten, tegenslag en volharding’ vastgelegd worden. Hoewel McCurry wereldwijd reist en fotografeert heeft hij een uitgesproken liefde voor Azië waar een mengeling van eeuwenoude tradities en veranderingen onverwachte contrasten oplevert die zijn werk een uitgesproken dynamiek en haast mysterieuze ongrijpbaarheid geven. Tijd en geduld zijn essentiële ingrediënten om de uitzonderlijke momenten vast te leggen.

Wie in het zog van de tentoonstelling het oeuvre van Steve McCurry en de achtergronden beter wil leren kennen heeft een kluif aan Steve McCurry Untold: The Stories Behind the Photographs (2013, vert. Voorbij de camera: Het verhaal achter de foto (Phaidon/Terra, 2013). Door het formaat en het afbeelden van een aantal bepalende, paginagrote afbeeldingen voor veertien belangrijke periodes/projecten, uit zijn carrière behoudt het boek een aantal voordelen van het klassieke fotoboek. Maar daarnaast wordt telkens met tekst en illustratiemateriaal een uitgebreid dossier opgebouwd dat een blik gunt achter de schermen en hoe bepaalde foto’s werden gerealiseerd. Als Amerikaan mocht McCurry niet voorbijgaan aan een hoofdstuk over 9/11 maar verder blijkt zijn grote verknochtheid aan Azië (inclusief Midden-Oosten). Afghanistan en India duiken in verschillende hoofdstukken op en zijn in grote mate bepalend geweest voor het oeuvre van McCurry, zoals bijvoorbeeld zijn monumentale Engelstalige fotoboeken In the Shadow of Mountains (Phaidon, 2007) en India (Phaidon, 2015) overvloedig illustreren.

Meer recente uitgaven van bij ons tonen een opvallende kruisbestuiving tussen de Amerikaanse (reis)auteur Paul Theroux en Steve McCurry. Beide zijn vrienden sinds de jaren tachtig toen ze voor het eerst samenwerkten met de uitgave The Imperial Way : Making Tracks from Peshawar to Chittagong (1985). McCurry maakte recent nog foto’s voor Paul Theroux’ Deep South (2015, vert. Het diepe Zuiden (Atlas Contact, 2016)). Theroux’ zoektocht naar de ‘menselijke architectuur’ van het Amerikaanse Zuiden, door vier seizoenen lang ‘off the beaten tracks’ te reizen, maakte bij McCurry herinneringen los aan zijn grootouders en familie in het diepe Zuiden. Onafhankelijk reisde hij door het zuiden om zijn eigen culturele verleden te ontsluiten alsof hij op fotoreportage was in India. Een fotokatern met een vijfentwintigtal foto’s kleuren Theroux’ reisverslag halverwege de boeiende lectuur.

Omgekeerd schreef Paul Theroux een voorwoord voor het fotoboek On reading (2016, vert. Lezen (Fontaine, 2017)) waarin McCurry wereldwijd fotomateriaal van ettelijke decennia rond het thema ‘lezen’ samenbrengt. Voortdurend op jacht naar onbewaakte momenten, om persoonlijke en eerlijke momenten te vereeuwigen, focust McCurry graag op lezende mensen. Soms past het lezen volledig in de setting, maar vaker contrasteert de verstilde bezigheid met de onmiddellijke omgeving die niet bij de lezer lijkt door te dringen. Voor Theroux tonen McCurry’s foto’s ‘de kalme ingesteldheid van de lezer, de heldere blik, het idee van alleen zijn, de ontspannen houding, de opvallende aandacht, het gevoel van ontdekking en van stille vreugde’. Een perceptie die net zo goed geldt voor wie in de ban raakt van McCurry’s fotografie.

Steve McCurry: Lezen, Fontaine Hilversum, 2017, 144 p. : ill. ISBN 9789059567023. Distr.: Agora Books

Steve McCurry: Voorbij de camera: Het verhaal achter de foto, Phaidon/Terra Amsterdam, 2013, 264 p. : ill. ISBN 9789089895875. Distr.: Lannoo

Paul Theroux: Het diepe Zuiden, Atlas/Contact Amsterdam, 2016, 508 p., [16] p. pl. : ill. ISBN 9789045030517. Vert. van: Deep South door Miebeth van Horn. Distr.: Veen, Bosch en Keuning

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri