Nederlands proza

BOEKEN NR. 1, JANUARI 2017

Willem Nijholt: Een ongeduldig verlangen

door Jo Vanderwegen

In Een ongeduldig verlangen haalt acteur Willem Nijholt (°1934) herinneringen op aan zijn jeugd. Nijholt is bij het grote publiek gekend omwille van zijn lange en succesvolle toneelcarrière. In de jaren zestig werkte hij samen met Wim Sonneveld en Conny Stuart. Later kende hij successen in musicals als Foxtrot en Cabaret. Op televisie schitterde hij in series als Bij nader inzien, Kunt u me de weg naar Hamelen vertellen, meneer? en de film De stille kracht.

Een ongeduldig verlangen kunnen we lezen als een chronologisch vervolg op Met bonzend hart (2012), een brievenboek, gericht aan Hella S. Haasse. Na de pijnlijke verhalen over zijn tijd in het jappenkamp, komen nu de gebeurtenissen bij de terugkeer van een moeder met drie kinderen in Nederland in de winter van 1946 aan bod. De familie Nijholt was dan ook tijdens de Tweede Wereldoorlog in de voormalige Nederlandse kolonie Indonesië uit elkaar gerukt: vader was in dienst van de KNIL en werd door de bezettende Japanners te werk gesteld aan de Birma-spoorlijn; moeder en de kinderen bleven in het jappenkamp. Toen moeder Nijholt en haar kinderen met het eerste ziekenhuisschip terug naar het vaderland mochten, bleef vader alleen achter. Pas drie jaar later werd het gezin herenigd, uiteraard niet zonder fysieke en mentale littekens. Doorheen alles blijkt de zeer sterke band die Willem Nijholt had met zijn moeder. Haast op elke bladzijde klinkt de spijt door dat zij het succes van haar zoon op het toneel niet meer heeft mogen meemaken.

Willem Nijholt kijkt op zijn jeugd terug als de oude, tachtigjarige man die hij geworden is, met later gekomen inzicht. Hij onderbreekt zijn chronologische verhaal hier en door voor een korte mijmering van zijn latere ik, maar als snel keert hij terug naar toen en vertelt alsof het gisteren was. De pijn van de vernederingen in het kamp en later in de marine, de verbazing bij het zien van de eerste sneeuw, de aankomst in de Nederlandse haven en de ontmoeting met de toenmalige prinses Juliana: alles wordt even intens beschreven. Naast de ruime aandacht die er is voor de eerste jaren in Nederland en zijn seksuele ontluiking als homo, wordt ook stilgestaan bij de warme (professionele) ontmoetingen van Nijholt met Wim Sonneveld en Conny Stuart. Wat mij betreft, mochten die herinneringen uitgebreider aan bod komen, maar dat is misschien werk voor een volgend boek.

Nijholt vertelt met veel zin voor detail. De kapitein die het elfjarige joch zijn warme jas leent, de zieke moeder op de boot, haar langzame herstel in een gasthuis in Millingen aan de Rijn: de lezer kan het allemaal moeiteloos voor zijn geestesoog halen. De beeldende taal, het gebruik van Indische termen, Japanse commando's en Millings dialect (vermengd met Duits) brengen de acteur in Nijholt naar voren. Het haast driehonderd pagina's dikke boek vraagt dan ook om een audioversie, voorgelezen door de auteur zelf. Tot zolang zal de lezer het moeten doen met de geschreven versie, die evenwel de aandacht moeiteloos zal vasthouden, tot de laatste bladzijde. Verder kan de lezer alleen maar hopen op een sluitstuk van deze boeiende trilogie, in de vorm van een gelijkaardig boek met dan vooral herinneringen aan de lange toneel- en musicalcarrière die Willem Nijholt had. Een ongeduldig verlangen is voorzien van tal van zwartwitfoto's van de auteur en zijn familie.

Amsterdam : Querido 2016, 272 p., [32] p. platen. ISBN 9789021402192. Distributie: L&M Books

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri