Nederlands proza

BOEKEN NR. 12, NOVEMBER 2016

Philip Snijder: Bloed krijg je er nooit meer uit

door Maxime Van Steen

Een tienjarige jongen hoopt na een goed rapport op een huisdier. Het liefst wil hij een hond, maar een marmotje of een witte muis kunnen hem ook bekoren. Zijn ouders geven hem in plaats daarvan een zusje. Veertig jaar later overlijdt dat zusje onverwacht. De inmiddels vijftigjarige man blijft verweesd achter, zonder al te veel gedeelde herinneringen en beladen met een immens schuldgevoel.

In de daaropvolgende hoofdstukken onthult de roman afwisselend de doodsoorzaak van zus Francien en de reden waarom het hoofdpersonage zich aansprakelijk voelt. Geleidelijk ontsluiert Snijder de scheefgegroeide relatie tussen broer en zus, alsof hij minutieus een dissectie verricht. Diverse herinneringen worden secuur opengesneden en nauwlettend geëxamineerd, tot de falende organen onherroepelijk bloot komen te liggen.

‘Opeens realiseer ik me dat ik al een tijdje mijn best doe in mezelf zo veel mogelijk haat en walging op te pompen jegens een man die ik helemaal niet heb gekend. De gedachte aan een ultieme boeman, aan een meedogenloze kwelgeest, aan een monster van een vent in Franciens leven is me niet onwelgevallig. Het móét wel zo zijn, zeg ik tegen mezelf, dat deze beul van een echtgenoot, deze gewelddadige ellendeling die ze zelf haar leven heeft binnengehaald, haar meer verdriet heeft berokkend dan die tweede schuldige man in dat leven’.In de vlijmscherpe ontleding van gevoelens en gedachten schuilt zowel de kracht als de zwakte van het boek: het schrijnende portret van een vrouw die maar geen grip krijgt op het leven en van een man die verteerd wordt door zijn zelfzuchtige keuzes, grijpt vast naar de keel. Maar in de trefzekere analyse laat Snijder weinig ruimte voor de lezer. Zijn rechtlijnige, psychologiserende stijl duwt de lezer onafwendbaar in het brein van het hoofdpersonage; die lezer krijgt niet de kans de dissectie zelf in handen te nemen en de handelingen van de personages te interpreteren. Zelfs het moment waarop de broer het laatst zijn zus in zijn leven toeliet, wordt met een verbijsterende helderheid aan de lezer opgedrongen. De vertwijfeling en het berouw voelen daarom wat geforceerd aan, waardoor het boek af en toe een drammerige indruk nalaat:

‘Misschien heb ik al die tijd een antwoord gezocht op een vraag waarvan ik me niet eens bewust was: wanneer ben ik nou eigenlijk begonnen met dat waarvan afgelopen nacht, ergens tussen twaalf en twee uur, met zekerheid is komen vast te staan dat ik er nooit meer iets van zal kunnen goedmaken? Wanneer heb ik dat klootzakschap van mij jegens mijn nu zo’n veertien of vijftien uur dode zusje nou precies aangenomen, om het daarna nooit meer af te leggen?’

Niettemin schreef Snijder met Bloed krijg je er nooit meer uit een rauwe, melancholische roman, die qua toonzetting herinnert aan de zesdelige romancyclus Min kamp van de Noorse auteur Karl Ove Knausgård. Zoals Knausgård fileert Snijder genadeloos zijn herinneringen en geeft zijn zelfspot het boek een snerpend kantje. Prikkelend, maar net iets te beheerst.

Amsterdam : Atlas/Contact 2016, 221 p. ISBN 9789025447762 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri