Non-fictie

BOEKEN NR. 6, APRIL 2016

Florian Huber: Kind, beloof me dat je de kogel kiest

door Katja Feremans

In Demmin, een provinciestad op twee uur rijden ten noorden van Berlijn, sloegen tussen 28 april en 3 mei 1945 naar schatting zevenhonderd tot duizend burgers de hand aan zichzelf. Ze stierven door de koord of de kogel, door vergiftiging of verdrinking. De zelfmoorden werden vaak gezamenlijk gepleegd. Heel wat ouders sleurden daarbij hun kinderen mee de dood in.

De ongekende golf van zelfdodingen onder gewone mensen in het Duitse Rijk tijdens de eindstrijd van de Tweede Wereldoorlog heeft Florian Huber (1967, Nürnberg) met veel inleving onder de aandacht gebracht. De auteur studeerde geschiedenis en economie. Hij schrijft historische non-fictie en maakt documentaires. Binnen het tijdskader dat hij fijnzinnig schetst in Kind, beloof me dat je de kogel kiest, laat hij veel ruimte voor persoonlijke getuigenissen gebaseerd op dagboeken, brieven, verslagen, en herinneringen uit de eerste hand. Een aangrijpende aanpak, die soms wel in overlappingen resulteert.
 
In Demmin, en bij uitbreiding in het oosten van het Duitse Rijk, werd de dodelijke paniek grotendeels veroorzaakt door de angst voor het oprukkende Rode Leger. De mensen waren bang voor eerverlies en nietsontziende vergeldingsacties. De Sovjet-Russische soldaten stonden immers bekend om hun brutale geweld en massale verkrachtingen. Oog in oog met de nakende ondergang van de nazi-ideologie, die de bevolking jarenlang richting had gegeven, zagen velen bovendien geen toekomst meer. Dit laatste speelde ook in het westen van Duitsland, al vielen er daar ten tijde van de invasie van de geallieerden beduidend minder mensen aan al dan niet collectieve wanhoopsdaden ten prooi.
 
Wat ging er tijdens het Hitler-regime in de hoofden van de Duitsers om? Wat was voor al die vertwijfelde mensen de zin van het bestaan, als een leven na de ondergang hen dermate onvoorstelbaar voorkwam, dat ze voor zichzelf en hun naasten slechts de dood als uitweg zagen? Om die vragen te beantwoorden belicht de auteur de mythe die rond Hitler ontstond en werd gevoed door zijn succesvolle strijd tegen de hoge werkloosheid en door zijn expansiepolitiek. Doordat de Führer het zelfbewustzijn van zijn door de Eerste Wereldoorlog gedemoraliseerde volk weer opkrikte, verdrongen velen de donkere kanten van zijn beleid. Nieuw zijn de inzichten die Florian Huber hieromtrent formuleert niet. Toch blijven ze beangstigend.

Voor een krachtige toets zorgt de buitenstaandersblik van twee oorlogsfotografes die los van elkaar Duitsland doorkruisten met de in 1944 in Normandië gelande Amerikaanse troepen. Margaret Bourke-White en Lee Miller – tevens fotomodel en muze van Man Ray – legden allebei het adembenemende zelfmoordtafereel vast dat zich heeft afgespeeld in het stadhuis van Leipzig. Hun bevreemdende foto’s zijn in het boek afgedrukt. ‘In de zware leren meubels lag een familiegroep, die er zo intiem en levendig uitzag dat het amper te geloven was dat die mensen niet meer in leven waren’, tekent Margaret Bourke-White op.
 
De geschiedschrijving heeft nauwelijks aandacht aan deze zelfmoordepidemie besteed. Redenen daarvoor worden in het vierde en laatste deel van het boek aangehaald. De persoonlijke drama’s die noch in het naoorlogse verhaal van de daders aan bod kwamen, noch in dat van de slachtoffers, zijn nu door Florian Huber met kritisch mededogen uit de schaduw gehaald.

Amsterdam : Hollands Diep 2016, 318 p. : ill. Vert. van: Kind, versprich mir, dass du dich erschießt. ISBN 9789048829439 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri