Vertaald proza

Sarah Waters: De kleine vreemdeling

door Kris van Zeghbroeck

De shortlist van de Booker Prize werd dit jaar als opvallend sterk ervaren. Met vijf Britten en een Australische Zuid-Afrikaan ging het om de beste shortlist sinds jaren, met een hernieuwde aandacht voor het (vaak historische) literaire verhaal. Negatieve berichten over de dood van de Britse roman zijn weer voor een tijdje opgeborgen. Opvallend is dat de shortlist volledig blank is (weliswaar evenwichtig verspreid over de beide geslachten), wat automatisch de vraag oproept of de populariteit van de Indo-Engelse literatuur (vorig jaar won Aravind Adiga met The white tiger) aan het wegdeemsteren is? In het begin haalden vooral J.M. Coetzee (Summertime ? vert. Zomertijd (De Leeswolf 2009, nr.7, p. 511)) en A.S. Byatt (The children's book) het nieuws, omdat ze mathematisch kans maakten op resp. een derde (wat een primeur zou zijn) en een tweede bekroning met de Booker Prize. Maar uiteindelijk kreeg Hilary Mantel (Wolf Hall) bij de bookmakers de leiding en kon enkel Simon Mawer (The glass room ? vert. De glazen kamer) haar nog het vuur aan de schenen leggen. Sarah Waters kon met The little stranger ? vert. De kleine vreemdeling ? de aloude compensatieregel van de Booker niet waarmaken: wie voor een derde keer genomineerd wordt, wint. En ook Adam Foulds (The quickening maze) moest in Hilary Mantel zijn meester erkennen. Meteen valt op dat drie van de genomineerden nog niet vertaald zijn, inclusief de laureaat.

Dankzij deze prestigieuze bekroning wordt het verdienstelijke oeuvre van Hilary Mantel voor het eerst stevig in de bloemetjes gezet. Mogelijk krijgt haar werk in Nederlandse vertaling nu een boost, want enkel Mantels humoristisch getinte roman Liefde verkennen verscheen tot nu toe bij Atlas. In 1998 brak ze door in de Verenigde Staten met The giant, O'Brien (Hawthornden Prize). Wolf Hall beschrijft het leven van de 16e-eeuwse Thomas Cromwell, een adviseur van de Engelse Tudor koning Henry VIII. Hilary Mantel aarzelde 20 jaar om dit lijvige boek te schrijven, en stak er uiteindelijk vijf jaar werk in. Het resultaat wordt omschreven als "een briljante reconstructie van macht, frustratie en verraad in de Tudoriaanse wereld". Intussen werkt Mantel aan een vervolg.

The children's book van 'Dame' A.S. Byatt speelt zich af op het Engelse platteland op het einde van de 19e eeuw. Byatt volgt een groep van families gedurende twee decennia. Centraal staat Olivia Wellwood, een succesvol jeugdauteur, die voor elk van haar kinderen een persoonlijk boek schrijft. Ze groeien op in een imaginaire leefwereld. die sterk contrasteert met de verschrikkingen van de naderende Eerste Wereldoorlog. Byatt neemt de bloeiperiode van de Edwardiaanse kinderliteratuur om de haast mathematisch geplande levenslopen te larderen met verwijzingen naar de jeugdboeken van die tijd en de sprookjesmotieven waarmee die generatie opgroeide (om nog te zwijgen over gedetailleerde uitweidingen over wetenschap, geschiedenis en politiek). Een van de uitgangspunten is de nefaste invloed (van een getekende jeugd tot zelfmoord) die het schrijven van jeugdboeken had op de kinderen van de auteurs uit die periode. Het beeld van soldaten uit de Eerste Wereldoorlog die hun loopgraaf naar Peter Pan vernoemden, benadrukt het thema van de door volwassenen bedrogen kinderlijke onschuld.

Sarah Waters heeft de Victoriaanse periode ingeruild voor de Tweede Wereldoorlog sinds de publicatie van The night watch. Toch blijven sporen uit die tijd opduiken, zoals de nieuwste titel, The little stranger, een 19e-eeuws eufemisme voor een 'ongeboren kind'. Wat initieel als een remake van Josephine Tey's klassieke thriller The franchise affair opgezet was (o.m. de setting in Warwickshire getuigt daarvan), evolueerde in een na-oorlogs spookverhaal over "the bad energies of postwar Britain". Afkomstig uit de lagere klasse, is dokter Faraday een sociale outcast. Tot er vreemde dingen gebeuren in Hundreds Hall, waar hij gaandeweg kind aan huis wordt bij de familie Ayres. Hoewel het verhaal spookachtige echo's bevat van Henry James (Turn of the screw) en Daphne du Maurier (Rebecca) ligt de sterkte van het boek in de tekening van het naoorlogse verval van de Britse middenklasse.

Adam Foulds combineert in The quickening maze zijn succesvolle achtergrond als bekroond dichter én romanschrijver om het verhaal te vertellen van de natuurdichter John Clare, die na een geschiedenis van alcoholisme en zelfverwaarlozing terechtkomt in High Beach Private Asylum aan de rand van Epping Forest (Essex). De eigenaar, Dr. Matthew Allen, is een kennis van de jonge dichter Alfred Tennyson, zodat beide schrijvers kort elkaars pad kruisen. Terwijl de opgesloten Clare, afgesneden van zijn geliefde natuur, steeds dieper wegzinkt in onherroepelijke waanzin, betrekt Dr. Allen Tennyson in een catastrofisch project. Gebaseerd op historische feiten brengt Foulds een beklijvende evocatie van het gesticht en de omliggende natuur.

Simon Mawer gebruikt het modernistische Tugendhat huis (1930) in Brno van de architect Ludwig Mies van der Rohe om een fictief verhaal te vertellen van het Landauer huis in Tsjecho-Slowakije, met zijn beroemde glazen kamer van de architect Rainer von Abt. De Joodse eigenaar moet vluchten voor de nazi's, zodat het gebouw een bewogen geschiedenis kent in handen van achtereenvolgens de nazi's, de Russen en de Tsjecho-Slowaken, tot de val van het communisme, wanneer de Landauers eindelijk kunnen terugkeren. Het gebouw kreeg in die jaren allerlei bestemmingen, maar bleef een "haast magische aantrekkingskracht uitoefenen op de bewoners". Het transparante gebouw dat symbool stond voor de toekomst, wordt in het boek verwerkt als een metafoor voor "een leven zonder angst en onderdrukking". Een gegeven dat sterk contrasteert met het verhaal van een gezin op de vlucht in een door oorlog en ontij ontworteld Europa.

Sarah Waters, De kleine vreemdeling, Nijgh en Van Ditmar Amsterdam, 2009, 494 p., € 19,9. ISBN 9789038892887. Vert. van: The little stranger door Groen, Nico / Kwakkel, Richard / van Rooijen, Lucie

Oorspronkelijk verschenen in de Leeswolf 2009

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri