Vertaald proza

Louisa Waugh: Ik hoor de vogels vliegen

door Kris van Zeghbroeck

Qua locaties omvat de oogst van 2004 een grote verscheidenheid: van het Spaanse Andalusië (Michael Jacobs: The factory of light) langs Russisch Lapland (Roger Took: Running with reindeer) trekken we naar Tibet (Patrick French: Tibet, Tibet), om vandaar naar Mongolië (Louisa Waugh: Hearing birds fly) en zo via Oceanië (Michael Moran: Beyond the Coral Sea) uiteindelijk in de Verenigde Staten (Richard Grant: Ghost riders) te belanden. Een niet voor de hand liggend traject, dat de liefhebbers van reisverhalen ook in hun luie stoel kunnen afleggen.

Het Spaanse Andalusië lijkt een platgetreden pad, maar Michael Jacobs weet toch te bekoren in The factory of light, tales from my Andalucian village. In een combinatie van amusement en wetenswaardigheden brengt Jacobs het niet-toeristische Andalusische platteland tot leven. Centraal staat het seizoensgebonden verloop in het plaatje Frailes, waar de teelt van olijven de voornaamste bron van inkomsten is. De relaties die zich ontwikkelen wanneer de auteur zich vestigt in het dorp, geven het rustig verlopende verhaal een extra dimensie. De in Italië geboren Michael Jacobs is al van in zijn jeugd bezeten door Spanje.

Avontuurlijker wordt het als we met Roger Took naar het hoge Noorden trekken in Running with reindeer. Deze kunsthistoricus vertrok in 1993 voor het eerst naar het Russische deel van Lapland -- ook gekend als de Moermansk regio of het Kola schiereiland -- met rugzak, hengel en een taalgids. Hij vindt er een contrastrijke regio met enerzijds het laatste, ongerepte stuk Europese wildernis, rijk aan fauna en flora, en anderzijds de stortplaatsen van de (nucleaire) vloot van de ex-Sovjetunie. Took is de eerste buitenlander sinds de Russische burgeroorlog (1918-1920) die het gebied verkent. Hij verblijft bij de Saami en hun rendierkudden, ontmoet afstammelingen van de middeleeuwse bonthandelaars en maakt kennis met mensen die gedwongen werden om in de mijnen te gaan werken. Regelmatig varieert Took couleur locale met historische uitweidingen. Een fascinerend maar somber relaas.

Over Tibet is er de laatste jaren ontzettend veel verschenen. Dat heeft Patrick French (geb. 1966) er niet van weerhouden om zich met zijn gebruikelijke gepassioneerde en hoogst persoonlijke stijl te storten op het onderwerp in Tibet, Tibet, a personal history of a lost land. Het is reeds zijn vierde boek: hij debuteerde met een biografie over Sir Francis Younghusband en oogstte erkenning als "the most hated man in India" met Liberty or death (1997), waarin hij de moderne Indische geschiedenis uit de doeken doet. Nu is Tibet aan de beurt, eens een groot onafhankelijk Midden-Aziatisch land, nu een klein, internationaal niet erkend onderdeel van de volksrepubliek China. Vanuit contacten met de plaatselijke bevolking wordt de geschiedens van het land aangeboord. Vooral het doorbreken van de zwartwitopstelling Tibetaan vs. Chinees en het portretteren van de Chinese invloeden binnen Tibet, geven het boek een meerwaarde.

Louisa Waugh werkte een aantal jaren met jonge daklozen voor ze als leerkracht en freelance journalist naar Mongolië vertrok. Daar verbleef ze een paar jaar in de hoofdstad Ulaanbaatar. Uiteindelijk trok Waugh zich voor een jaar terug in het afgelegen dorpje Tsengel in het verre Westen van het land. Ik hoor de vogels vliegen is het verslag van haar leven onder de lokale bevolking, blootgesteld aan de seizoenen. Na een lange, harde winter en een uitgedroogde lente trekt Waugh met een nomadenfamilie en hun vee de bergen in voor het zomerseizoen. Het barre bestaan in de bergen maakt dat ze het overlevingsbestaan van de nomaden duidt als een overwinning van de menselijke geest. Een traditioneel reisboek, waarin het landschap en zijn inwoners spontaan de hoofdrol opeisen. Ik hoor de vogels vliegen werd bekroond met de Christopher Ondaatje Prize.

Oceanië heeft weinig geheimen voor Michael Moran. Australiër van geboorte, zwierf hij als jonge man langs de eilanden van Polynesië en Melanesië. Uiteindelijk vestigde hij zich op Norfolk Island tussen de afstammelingen van de Bounty-muiterij. Een ervaring die hij sublimeerde in de historisch roman Point Venus (1998). Als musicus en docent talen streek hij later neer in London. Maar na enige tijd dreef de verstikking van de grootstad hem naar de meest afgelegen eilanden van Melanesië: de Bismarck Archipel ten noordoosten van Papua Nieuw Guinea, voorbij de Koraal Zee. Vandaar de titel van zijn reisboek: Beyond the Coral Sea, travels in the old empires of the South-West Pacific. Blijkt dat de haast onaangetaste eilanden van de Bismarck Archipel, grondgebied van Papua Nieuw Guinea, vroeger deel uitmaakten van het Duitse Rijk. Bij momenten dreigt het boek in de uitgebreide research kopje onder te gaan, maar de kleurrijke bezoeken aan de lokale stammen houden de aandacht gaande.

Het nomadische (i.e. ontwortelde) bestaan in een grootmacht als de Verenigde Staten sprak nog het meest tot de verbeelding van de jury van de Thomas Cook Travel Book Award. De frisse aanpak waarmee Richard Grant een traditioneel reisonderwerp vorm gaf in Ghost riders leverde hem de bekroning op. Grant, een rusteloze Brit, volgt niet enkel het spoor van het legioen "drifters, grifters, hoboes and tramps". Hij gaat op zoek naar hun historische voorgangers, de nomadische ruiters van het Amerikaanse westen, waaraan de titel van het boek refereert. Wat Grant mist aan erudiete bagage, maakt hij goed met een bijzondere flair voor het vertellen van verhalen en een nieuwsgierigheid om te achterhalen wat mensen ertoe aanzet om te zwerven. Een vlotte introductie tot de geschiedenis en cultuur van het moderne Wilde Westen.

Louisa Waugh, Ik hoor de vogels vliegen, Mouria Amsterdam, 2004, 318 p., € 18,9. ISBN 9045849623. Vert. van: Hearing birds fly : A nomadic year in Mongolia

Oorspronkelijk verschenen in de Leeswolf 2004

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri