Nederlands proza

Bernard Dewulf: Verstrooiingen

door Erik de Smedt

Een vreemde titel heeft deze bundel essays over kunst en leven gekregen, waarbij niet meteen duidelijk is welke betekenis van ‘verstrooiing’ hier actief is. In ieder geval zijn het meer dan ontspannende stukjes: ondanks Dewulfs lichte, speelse manier van schrijven hebben ze best wel diepgang. Afdwalingen van de geest? Dat klopt, op voorwaarde dat je er geen ‘verstrooidheid’ in ziet, maar het tegendeel: volgehouden aandacht. Waarom dan het achteloze van de titel? Misschien omdat de auteur beseft zich met zijn manier van kijken en zien in de marge te begeven. Om te beginnen in de marge van de kunstkritiek. Het lange opstel ‘De wijdere blik’ is een bedachtzame verantwoording waarom en hoe hij over beeldende kunst schrijft, wetend dat hij met dat schrijven ingaat tegen de clichés van de dag en het gebruikelijke vakjargon. Hij pleit voor een open kijken, zonder agenda, wil kunst uit een ‘te beklemmende, amechtige, zelfbevredigende context’ halen en in één beweging én micro- én macroscopisch kunnen lezen en kijken.

In zijn soms korte essays over kunstenaars als Dirk Braeckman, Alexandra Cool, Jan De Maesschalk, Karel Dierickx, Lucian Freud, Howard Hodgkin, Marc Maet en Gerhard Richter kijkt hij tegelijk heel opmerkzaam naar hoe ze fotograferen en schilderen (de materie van het werk, de vormgeving) als naar wat ze met hun beelden oproepen (de voorstelling) en welke visie hij daarin ontdekt. In die visie is geen plaats voor een scheiding tussen kunst en leven. ‘Johan Tahon heeft een beeld gemaakt als een langgerekte vraag — zoals wel meer van zijn beelden dat zijn. Ik denk dat zulke vragen nodig zijn, ik zie te veel mensen die geen vragen meer dulden. Ze weten het allang allemaal. ‘ Zo is het ook geen toeval dat sommige essays in deze afdeling bijvoorbeeld beginnen over de hoofdzonden en uitmonden in een inlevende beschrijving van Ensors De oestereetster of met de overrompelende opsomming van hoe intens de Noor Petter Hegre zijn vrouw fotografeert om dan door te stoten tot de vraag wat intimiteit is en of die niet verdwijnt zodra zij publiek wordt. Erotiek vormt overigens, naast aandacht, een tweede rode draad in ‘Verstrooiingen’; de afdeling bevat zelfs een erotisch verhaal, de geschiedenis van Courbets L’origine du monde en een oppervlakkig badinerende beschouwing over het decolleté.

De minder omvangrijke afdelingen ‘Zeedrift’ en ‘Bestemmingen’ zijn autobiografischer. Mooie aantekeningen over Oostende buiten het toeristisch seizoen, ‘een spiegelpaleis van hoog- en deemoed, deze stad’. Miniatuurtjes over zitten op de bank in de bocht en oud worden, de terugkeer van zijn vader naar diens West-Vlaamse roots (‘Keddekewere’). Gaandeweg komt er het thema ‘vergankelijkheid’ bij, zelfrelativering ook van de vader die Dewulf intussen zelf is. Het zijn epifanieën van iets groots in het kleine ‘alledaagse’: ‘Op de terugweg viel mijn oog op de sterren. Iets knipoogde er miljarden jaren terug naar iets dat op een avond in een eeuw om de hoek zijn sigaretten was gaan halen en nu als een wandelende seconde langs de huizen van zijn straat liep.’ Ondanks af en toe voorspelbare stijltics toont Bernard Dewulf zich in het combineren van actief kijken en passief, maar tot inzicht openbloeiend zien een ‘kleine’ meester.


Bernard Dewulf, Verstrooiingen, Atlas Contact Amsterdam, 2012, 221 p., ill. € 21,95. ISBN 9789025439439. Distributie: Veen Bosch en Keuning

Oorspronkelijk verschenen in de Leeswolf 2012

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri