Vertaald proza

Patrick Süskind: Over liefde en dood

door Erik de Smedt

Samen met regisseur Helmut Dietl schreef Patrick Süskind het scenario voor de film 'Vom Suchen und Finden der Liebe' (2004), die voortborduurt op de figuren van Orpheus en Eurydice. Naar aanleiding daarvan ontstond ook een essay, waarin hij peilt naar de twee oerkrachten van het menselijk bestaan: de liefde en de dood. Met liefde vergaat het de schrijver als Augustinus met het thema tijd. Als niemand ernaar vraagt, weet je wat het is; wanneer je het wil uitleggen, dan weet je het niet. Süskind probeert het klassiek met een verwijzing naar Plato's Eros en wordt vervolgens concreter met drie kleine gevalstudies. Domme geliefden die afstompen voor alles buiten hen beiden, een ouder koppel dat als in een roes leeft, een schrijver die verliefd wordt op een hulpkelner en zijn onvervulde homo-erotische verlangen cultiveert. Uiteraard kun je in die laatste Thomas Mann herkennen. Verliefde paren neigen tot gezamenlijk autisme en hartstochtelijke liefde onderhoudt een relatie van nonchalance tegenover de dood. Hier komt de auteur pas echt op dreef. Met empathie beschrijft hij de gemeenschappelijke zelfmoord van Kleist en zijn voor dat doel uitverkoren (!) geliefde en overlopend van sympathie het wedervaren van Orpheus, die het dodenrijk betrad om zijn gestorven beminde terug te eisen in het leven. Tussendoor polemiseert hij met de andere uitdager (en overwinnaar) van de dood, Jezus, die hij geestelijke machtshonger verwijt. "Het verhaal van Orpheus raakt ons tot op de dag van heden omdat het een verhaal van mislukking is." Het berekenende, (bijna) altijd beheerste, "dat gevoel dat nooit door de roes van Eros is gekweld, verleent aan de persoon van Jezus van Nazareth een grote kilte, afstandelijkheid en onmenselijkheid. Maar misschien eisen we te veel van Hem. Misschien immers was Hij echt alleen maar een god." Orpheus evenwel "is zonder enige twijfel de volledige mens geweest". Hedendaagse theologen zullen het beeld van een triomfalistische Jezus zeker nuanceren, de schrijver geeft zijn bewondering voor Orpheus de vrije loop. Met zijn virtuoos gepolijste proza verleidt hij de lezer de mythe te herbeleven. Het essay munt dan ook meer uit door evocerende kracht dan door ideeënrijke diepgang. Süskind blijft vóór alles een meester-tovenaar.

Patrick Süskind, Over liefde en dood, Prometheus Amsterdam, 2005, 103 p., € 5. ISBN 9044607286. Vert. van: Uber Liebe und Tod

Oorspronkelijk verschenen in de Leeswolf 2005

deze pagina printen of opslaan