Vertaald proza

Daniel Kehlmann: Ik en Kaminski

door Erik de Smedt

Een jonge kunsthistoricus, Sebastian Zöllner, heeft het plan opgevat roem te verwerven door een biografie te schrijven van de oude kunstenaar Manuel Kaminski. Die werd eens geprezen door Matisse en Picasso en raakte beroemd toen Claes Oldenburg een schilderij van hem op een Pop-Arttentoonstelling liet voorzien van de toevoeging "painted by a blind man". Nu leeft hij teruggetrokken in een bergdorpje, verzorgd door zijn dochter Miriam. De roman brengt in de ikvorm het relaas van de biograaf, een zelfingenomen en verwaande kerel, die iedereen naar zijn hand probeert te zetten om zijn doel te bereiken. Zijn toenadering tot Kaminski verloopt minder vlot dan hij had gehoopt: Kaminski blijkt eigenzinnig (is hij echt blind?), zijn omgeving schermt hem af, er circuleren zoveel versies over zijn leven als er getuigen zijn. Uiteindelijk vraag je je af wie wie om de tuin leidt.

Natuurlijk is deze roman in de eerste plaats een satire op het kunstenaarsbedrijf, waar galeries en critici reputaties maken en kraken. De niet door eigen oordeel en kennis gehinderde biograaf wordt behoorlijk in zijn hemd gezet. Op een dieper niveau is er het thema van de kenbaarheid en de identiteit. Het is geen toeval dat spiegels zowel in het beschreven werk van Kaminski als in het verhaalgebeuren een grote rol spelen: teken van ijdelheid, maar ook van de oneindige reflecties in andermans ogen, die het moeilijk maken om achter iemands binnenste te komen. Het origineelst zijn de dialogen in deze roman, die subtiel duidelijk maken hoe mensen langs elkaar heen praten en niet merken dat hun gecamoufleerde bedoelingen door de ander best worden doorzien en op de hak genomen. Het woordrijke geslijm van Zöllner contrasteert mooi met de lapidaire uitlatingen van Kaminski, die superieur de ijdelheid van de (kunst)wereld achter zich heeft gelaten. Aan het (te) verzoenende einde lijkt Zöllner toch iets van Kaminski te hebben geleerd. Er is een schrijnende en slechts in schijn hilarische ontmoeting van de schilder met zijn jeugdliefde Thérèse aan voorafgegaan, die destijds aan de egocentrische kunstenaar heeft kunnen ontsnappen. Zo stemt deze ironische en soms duivels ontmaskerende roman tot een glimlachen uit doorzicht, maar ook tot een melancholisch overpeinzen van de schijnwaarden en de vergankelijkheid in het leven. Ik en Kaminski doet dat op een vlot weglezende, luchtige manier -- naar mijn gevoel stilistisch iets te glad. Maar het bewijst dat een onderhoudend boek geen gebrek aan diepgang hoeft te hebben.

Daniel Kehlmann, Ik en Kaminski, Querido Amsterdam, 2004, 165 p., € 14,95. ISBN 9021470144. Vert. van: Ich und Kaminski door Vogelaar, Jacq

Oorspronkelijk verschenen in de Leeswolf 2004

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri