Vertaald proza

Friederike Mayröcker: Magisch bladwerk

door Erik de Smedt

Friederike Mayröcker, de grande dame van de Oostenrijkse literatuur, publiceert sinds de jaren '80 naast haar grote prozaboeken korte teksten: restmateriaal, vaak ontstaan als reactie op werk van schrijvers en beeldende kunstenaars. Je mag daarbij niet aan traditionele essays denken. Net als het werk van langere adem en haar gedichten, zijn het verzamelingen van gedachte-, waarnemings- en herinneringssplinters, aaneengeregen tot schitterende snoeren van beeldend en muzikaal taalgebruik. Hoewel ze zegt 'biografieloos' te zijn, is het proza van Mayröcker uitgesproken autobiografisch en bevat het talloze allerindividueelste herinneringen van een gevoelig en sterk visueel ingesteld bewustzijn. De narratieve of discursieve lijn wijkt voor een geheel van bijna kubistisch in één vlak gebrachte waarnemingen uit diverse perspectieven, waarbij de schrijfster vrij van de ene tijd of plaats naar de andere beweegt. Het eigene en het andere vloeien in elkaar over, de blik naar buiten -- naar een mens, een landschap of een schilderij -- is er altijd ook een in de spiegel van het eigen (of andermans?) innerlijk.

Om het werk van Mayröcker in het Nederlandse taalgebied te introduceren, is een selectie gemaakt uit vier bundels Magische Blätter, aangevuld met drie teksten uit een vroegere, experimentele fase. Enkele teksten vertonen de invloed van het dadaïsme, surrealisme en constructivisme, zij het met een voor Mayröcker kenmerkende zelfironie. Bij de vroege teksten is het geestige 'Aria op lemen voeten' een hoogtepunt. Sommige stukken zijn zonder meer poëtisch proza ('blauw verhaal / verzinsels'), andere gaan eigenzinnig om met beeldende impulsen van Salvador Dalí, Günther Uecker, Vincent Van Gogh, Francis Bacon en automatenfoto's. Twee teksten roepen herinneringen op aan de Weense kinderjaren en de omgang met Ernst Jandl. Maar eigenlijk hebben deze teksten nauwelijks een onderwerp. Ze zijn vooral één zich ontplooiende en dan weer sluitende beweging "als 1 soort PARAVENT, wendbaar, winderig, langgestrekt en soepel, met een oscillerend karakter, met getatoeëerde bloemen huid, bloesemkrans huid, palmenbos huid, zeegolven huid, enz." Literatuur die je meesleept en soms irriteert, en zeker om meer dan één lezing vraagt. Magisch bladwerk werd adequaat vertaald en kreeg een keurige vorm. Het toont aan dat 'nieuwe innerlijkheid' niet hoeft samen te vallen met gevoelsclichés en platgetreden denkpistes.

Friederike Mayröcker, Magisch bladwerk, Yang Gent, 2001, 93 p., € 560. ISBN 9074551033. Vert. door Arteel, Inge / Van Hulle, Dirk

Oorspronkelijk verschenen in de Leeswolf 2001

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri