Nederlands proza

Jeroen Brouwers: Joris Ockeloen en het wachten

door Erik de Smedt

Een man zit in de kraamkliniek te wachten terwijl zijn vrouw moet bevallen. Al gauw blijkt dat hij angstig is, achterdochtig, en twijfelt over de goede afloop. Het was voor het koppel moeilijk om een kind te krijgen, voor Ockeloen hoeft het eigenlijk al niet meer. Hij komt in een droomtoestand terecht, waarin hij door de kliniek dwaalt en in het mortuarium verzeilt. Een dokter deelt hem mee dat hij een gezond dochtertje heeft, maar dat zijn vrouw bij de bevalling is overleden. In het weekend vóór haar uitvaart reist hij naar de stad van zijn jeugd, waar uitbundig feest wordt gevierd. Hij ontmoet in ongewone omstandigheden de begrafenisondernemer en gaat terug naar het ouderlijk landgoed Abeelenhof, dat een instelling voor zwaar gehandicapte kinderen is geworden. Tegen de psycholoog-directeur slecht Ockeloen "de muur voor de woorden" door over zijn moeilijke huwelijksrelatie te vertellen. Samen met hem bezoekt hij de 'monstertjes' van Nieuwenhagen. Jeugdherinneringen doemen op: hoe hij zijn vader met een hotelgaste op overspel betrapte en hij daarna op een pensionaat werd gedaan. In zijn hotel meent hij in een stripteasedanseres zijn vroegere jeugdliefde, Lotje, te herkennen -- liefde en dood zijn bij hem van jongs af eng verbonden. Langzaam keert hij terug in de realiteit.

Met Joris Ockeloen en het wachten debuteerde Jeroen Brouwers in 1967 als romanschrijver. Het boek blijft na al die jaren overeind, met het voordeel dat het intussen leesbaarder is geworden. Brouwers heeft invloeden van de nouveau roman met zijn genadeloze observatie en minutieuze beschrijving -- maar die in feite afkerig was van psychologie -- weten te verweven met een haast freudiaanse afdaling in de diepte van de menselijke psyche. Dagresten beginnen te woekeren, kleine details nemen ontstellende proporties aan, herinneringen worden in allerlei toonaarden gevarieerd. Het boek is een roman vol pessimisme, angst en vertwijfeling, maar ook een roman van de hoop. En het is vooral ook een prachtig taalkunstwerk, waarin geen motief aan zijn lot wordt overgelaten en geen zin banaal is.

Jeroen Brouwers, Joris Ockeloen en het wachten, Atlas Amsterdam, 2000, 155 p., € 11,5. ISBN 9045004925

Oorspronkelijk verschenen in de Leeswolf 2000

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri