Nederlands proza

Annie M.G. Schmidt, Wim Daniëls (sam.): Impressies van een simpele ziel

door Marjan Bex

Onlangs stelde taalkundige Wim Daniëls een nieuwe bloemlezing samen van de columns die Annie M.G. Schmidt in de jaren vijftig schreef voor de vrouwenpagina van Het Parool. Deze werden al eerder verzameld in drie afzonderlijke boeken (Impressies van een simpele ziel, Nieuwe impressies en Impressies 3), die telkens vele herdrukken kenden. Toen Schmidt populariteit verwierf met kinderboeken en -liedjes, raakten haar columns echter in de vergetelheid. Daniëls kwam de columns op het spoor toen hij jaren geleden onderzoek deed naar het taalgebruik in de jaren vijftig voor zijn boek Mieters!.
Schmidt vertelt in haar stukjes over wat haar bezighoudt: de toekomst, de rol van de vrouw in de maatschappij, mode... Ze neemt zichzelf graag op de hak, maar probeert tegelijkertijd de vrouwen om haar heen op te roepen om uit hun beschermde wereld te komen en te genieten van de wereld om hen heen. Hier en daar fulmineert ze tegen het klassieke beeld van de vrouw aan de haard, en alle regels waaraan zij moet voldoen in de mannenmaatschappij van de jaren vijftig. In een ruimere context roept ze haar stadsgenoten op om hun stad (Amsterdam) eens als een toerist te bezoeken, desnoods vertrekkende uit een ver buitenland, met een gids in de hand. Het leven zal daarna nooit meer hetzelfde zijn, aldus Schmidt.
De teksten van Annie M.G. Schmidt zijn vlotgeschreven en doen in hun observaties van stad en park soms denken aan de columns van Simon Carmiggelt (in dezelfde krant). Ook al is ze het niet eens met wat ze om haar heen ziet, ze zal het altijd met zachtheid formuleren, maar wel in duidelijke bewoordingen. Scherpe aanvallen zoals je die tegenwoordig wel ziet in de geschreven pers, zijn aan haar niet besteed. Natuurlijk zijn de impressies gedateerd; ze zijn geschreven in een tijd dat het leven er helemaal anders uitzag. Toch geven ze blijk van een tijdloosheid en een frisheid die hen ook vandaag nog de moeite waard maken.
Daniëls voorzag hier en daar voetnoten om in onbruik geraakte termen te verklaren, maar hij veranderde niets aan het woordgebruik zelf. Dat is een zegen, want zo kunnen we ons verblijden met het lezen van bijna vergeten woorden als ‘placide’ en ‘antimakassar’.
Kortom: een welkom initiatief van Wim Daniëls om de columns van Annie M.G. Schmidt vanonder het stof te halen. Impressies van een simpele ziel toont aan dat de ‘nationale oma van Nederland’ nog veel meer in haar mars had dan we al wisten.

Annie M.G. Schmidt, Wim Daniëls (sam.), Impressies van een simpele ziel, Querido Amsterdam, 2014, 288 p., € 18,99. ISBN 9789021456096. Distributie: WPG Uitgevers

Oorspronkelijk verschenen in de Leeswolf 2014

deze pagina printen of opslaan