Vertaald proza

Rachel Kushner: De vlammenwerpers

door Kyra Fastenau

Als je één ding kunt zeggen van Rachel Kushners tweede roman De vlammenwerpers, dan is het wel dat het boek polemiek veroorzaakt. Zowel in het Engels als ons eigen taalgebied lopen de recensies uiteen van lyrische lofbetuigingen (o.m. The New Yorker, TIME en De Volkskrant) tot scherpe kritiek: de Amerikaanse dichter Frederick Seidel kraakte de roman af in The New York Review of Books en in ons eigen taalgebied schreef Christophe Van Gerrewey een dissidente recensie in deReactor.

Ikzelf heb lang getwijfeld wat ik nu eigenlijk van De vlammenwerpers vind. Ik heb het boek met plezier gelezen, al is het geen gemakkelijke lectuur. Kushners zinnen hebben een hoge densiteit: ze schrijft heel beeldend, met veel metaforen, adjectieven en herhalingen, hetgeen je dwingt langzaam te lezen. Ook inhoudelijk waaiert het boek alle kanten uit, van motorracen in de Nevadawoestijn via de New Yorkse kunstscene in de jaren zeventig tot het politieke klimaat in Italië na de oorlog. Het is een coming of age-verhaal, een familiegeschiedenis, een liefdesdrama en een historische roman ineen. En dan heb ik het nog niet eens over de waslijst aan personages, die elk de meest uiteenlopende ideeën over politiek, kunst en cultuur verkondigen. Dat is veel voor één roman. Het is dan ook niet verwonderlijk dat vrijwel alle recensenten, ongeacht hun eindoordeel, het boek typeren als ‘ambitieus’.

Maar wat De vlammenwerpers vooral een moeilijk boek maakt, is het gebrek aan samenhang tussen dit alles. Vooral in het begin schommelt de roman voortdurend in tijd en perspectief, en die verschillende verhaallijnen starten ook nog eens in medias res. Gaandeweg krijgt Kushner meer grip op haar verhaal: gebeurtenissen verlopen grotendeels chronologisch en worden in de ik-vorm verteld door de naamloze protagoniste (andere personages noemen haar Reno, naar haar thuisstad), een jonge gelukzoekster die vanuit West-Amerika naar New York vertrekt. Via Reno weet Kushner de verschillende onderwerpen met elkaar te verbinden. De vrouw houdt van motorrijden, ontmoet een groep kunstenaars en krijgt een relatie met een van hen, Sandro Valera, de zoon van een rijke Italiaanse motorhandelaar. Tijdens een familiebezoek in Italië ontdekt Reno dat Sandro haar bedriegt en vlucht met de tuinman naar Rome, waar ze verwikkeld raakt in politieke protestacties.

Wat voor mij echter een beetje ontbrak, was een duidelijk idee achter dit alles. Het gevoel dat ik het boek kan dichtslaan en zeggen: hier gaat het verhaal over. Ik kom slechts uit op een waslijst aan thema’s: politiek, kunst, verzet, liefde, familie, verraad, volwassenwording, eenzaamheid... Zoveel, dat het op den duur nietszeggend wordt. Misschien is dat wat Christophe Van Gerrewey bedoelt wanneer hij schrijft ‘[...] achter de lyrische taal, de wervelende locaties, de kleurrijke personages, de politieke motiefjes en de artistieke namedropping, zit helaas voornamelijk leegte.’ De roman bevat te weinig rustpunten. Zowel de dialogen als de introspectie zitten zo vervat met ideeën, dat die ideeën verloren raken in de massa.

Hetzelfde geldt voor de taal: het boek is in zijn geheel mooi geschreven, maar het is heel moeilijk om er een krachtig citaat uit te pikken. Die twee dingen zie je terug in de kritiek. Recensies die betekenis in de roman zoeken, doen geen recht aan het boek in zijn totaliteit. Ze focussen op één aspect en presenteren dat als de idee van de roman, bij gebrek aan een echte kerngedachte. En wanneer recensenten citeren, kiezen ze hele passages uit. Daarmee is De vlammenwerpers een boeiende leeservaring, maar geen boek dat beklijft. En dat komt omdat het te veel dingen tegelijk wil. Het overdondert.

Rachel Kushner, De vlammenwerpers, Olympus Amsterdam, 2018, 478 p. ISBN 9789046706596. Vertaling van The flamethrowers door Lidwien Biekmann en Maaike Bijnsdorp. Distributie VBK België

Oorspronkelijk verschenen in de Leeswolf 2014

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri