Vertaald proza

Jörg Fauser: Grondstof

door Kyra Fastenau

Met Grondstof brengt de jonge uitgeverij Leesmagazijn de eerste publicatie van de Duitse cultschrijver Jörg Fauser (1944-1987). Het boek, dat voor het eerst verscheen in 1984, beschrijft een aantal cruciale jaren uit diens leven (van 1968 tot 1977), waarin zijn schrijverschap langzaam vorm krijgt. Hoewel Fauser uiteenlopende dingen geschreven heeft, van krimi’s en journalistieke teksten tot songteksten en een Marlon Brando-biografie, situeren zijn literaire romans zich duidelijk in de tegencultuur. De vergelijking met de Beat Generation dringt zich op, maar manifesteert zich eerder in de levens- dan in de schrijfstijl.
Waar bijvoorbeeld Jack Kerouac duidelijk beïnvloed is door de jazz, met lange, melodische en associatieve zinnen, daar hanteert Fauser een toegankelijker, meer journalistieke stijl – enkele passages uitgezonderd, zoals de beschrijving van een nieuwjaarsfeest in een Berlijnse commune die leest als een drugsroes. Fauser blinkt vooral uit in zijn beschrijvingen van plekken en personages. Zijn typeringen van de drugstoeristen, hippie’s en would be-revolutionairen zijn soms genadeloos: ‘Op papa’s cheque de Derde Wereld door, gefinancierd door cariës, Standard Oil en de wapenindustrie, maar dan wel ascese preken, sojakiemen, yin-yang en kosmische stralen. Parasieten.’ Ook de troosteloosheid van drugswijk Tophane in Istanbul weet Fauser treffend te verwoorden: ‘Vissenkoppen, meloenschillen, roestige soepblikken, condooms, dode ratten die er anders uitzagen dan bij Dali, blauwe stenen tegen het boze oog, plastic poppenarmpjes, beschimmelde sinaasappelschillen. In de ochtendschemer leken er wel tienduizenden vlooien uit de smeulende afvalvuurtjes van de Gouden Hoorn te springen, waar zwerfhonden en bedelaars wroetten naar wat de meesteressen van de nacht voor hen hadden overgelaten.’
Harry Gelb, Fausers alter ego in Grondstof, leidt een leven van twaalf ambachten, dertien ongelukken. Hij rijgt diverse lullige baantjes aan elkaar, terwijl uitgeverijen zijn manuscript telkens afwijzen en undergroundtijdschriften hem niet de creatieve vrijheid geven die hij ambieert. Hij kickt af van zijn heroïneverslaving, maar raakt daarna verslingerd aan de drank. Vrouwen heeft hij lief, totdat ze in de weg komen te staan van het schrijven. Beklemmend zijn de beschrijvingen van zijn diverse relaties: samenhokken in kleine donkere kamertjes, waarbij de meisjes zich verdiepen in de Koran en het trotskisme en Gelb steeds meer als een nietsnut beschouwen. Maar precies die drang om overal een betekenis op te plakken, is wat hem afstoot in de mensen om hem heen: ‘Ze waren allemaal één pot nat, communisten, nazi’s, ouders, kerk, literatuurkritiek, cultuurbijlages, hoofdartikelen, Club Voltaire, pacifisme, guerilla, Mao, Trotski, Rotzjur, Underground, Germania Bewaking & Beveiliging. Ze hanteerden allemaal hetzelfde concept, zij wisten hoe het zat, zij hadden het bewustzijn, de liefde, het geluk der mensheid in pacht.’ Gelb lijkt misschien stuurloos, maar is het niet: hij weet heel zeker dat hij wil schrijven, alleen niet met welk doel. Het doel voor hem is het schrijven op zich, dat is hetgeen wat hem gaande houdt en dat komt altijd op de eerste plaats.
Harry Gelb geeft nooit de hoop op: hoe diep hij ook gezonken lijkt, hij krabbelt altijd weer overeind. Nergens wordt dit treffender verwoord dan op het eind van de roman, waar hij letterlijk in de goot belandt nadat een woeste waard hem het café uitgesmeten heeft. Tussen het stadse beton ziet hij een grasspriet ontkiemen en denkt: ‘Als dat zo is [...] kun jij ook wel opstaan.’ Bij dit poëtische slot hakken we de knoop door: Jörg Fauser kan zich zeker meten met Kerouac, Ginsberg en Burroughs. Misschien zelfs met Whitman. Waar blijven de vertalingen van zijn overige werk?


Jörg Fauser, Grondstof, Leesmagazijn [S.l.], 2014, 295 p., € 19,95. ISBN 9789491717055. Vert. van: Rohstoff door Marten De Vries. Distributie: Elkedag Boeken

Oorspronkelijk verschenen in de Leeswolf 2014

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri