Nederlands proza

Jannah Loontjens: Misschien wel niet

door Katja Feremans

Misschien wel niet begint met een avondje onder vrienden, thuis bij Tom en Mascha. Er is al aardig wat gedronken, maar dit ondermijnt geenszins de toegewijde ernst waarmee ze als vertier grafredes voor elkaar houden. Als opener zijn die afscheidsteksten perfect gekozen: ze schetsen meteen een beeld van het vijfkoppige vriendenclubje en maken je nieuwsgierig naar hoe het nu precies zit met de onderlinge relaties.
De volgende ochtend is de dood echter geen spel meer: Mascha’s oma is gestorven. Door dat overlijden wordt ook de oude wonde van haar moeders verdwijning opengereten. ‘Ben even weg. Wacht niet op me met het eten’, stond er op het briefje dat zij destijds achterliet op de keukentafel. Acht jaar was Mascha toen. Intussen heeft ze een succesvol leven opgebouwd — ze is bacteriologe, heeft een liefhebbende man en twee zoontjes, woont comfortabel in Amsterdam — maar die façade verbergt een onzekere vrouw van net geen veertig die met een hardnekkig gevoel van verlatenheid en vele twijfels kampt.
Door Mascha’s ogen volgen we de dagen na haar grootmoeders dood — de uitvaartvoorbereidingen, het werk dat roept, de kinderen die naar school moeten, huishoudelijke beslommeringen en echtelijke besognes — maar vanuit die dagelijkse werkelijkheid neemt ze je telkens weer mee naar haar gedachtewereld. Vaak voelt ze zich aan banden gelegd door het gezinsleven met zijn dwingende routines, een frustratie die toeneemt in het licht van het adagium van het maakbare geluk. Maar anders dan haar eigen moeder kan of wil ze niet radicaal breken met het bestaan waar ze eerder bij gebrek aan een duidelijke visie in is gerold dan dat ze er vol overtuiging voor gekozen heeft. In plaats daarvan vlucht ze voor haar onmacht in een Facebookaffaire.
Jannah Loontjes registreert een modern levensgevoel dat vele tweeverdienende ouders zullen herkennen, maar de overpeinzingen die ze er doorheen weeft, blijven doorgaans steken in gemeenplaatsen. Ze snijdt grote thema’s aan — trouw en ontrouw, jaloezie, leugen en waarheid, keuzestress en existentiële angst, ouderschap, het belang versus de beklemming van familie — maar voor deze compacte roman zijn het er te veel om echt tot op het bot te gaan. Wel bespeelt ze handig verschillende registers. Zo tekent ze lange openhartige dialogen op vol vuurwerk, alsook Mascha’s chatsessies met haar Facebookvriendje, en Toms filosofische lezing over de impact van de sociale media. Tot slot geeft een toneelachtige tekst inclusief regieaanwijzingen weer hoezeer Mascha de indruk heeft in haar eigen theaterstuk verzeild te zijn geraakt.
Misschien wel niet is de derde roman van Jannah Loontjens (1974). Ze schrijft ook gedichten, en in 2013 verscheen de essaybundel Mijn leven is mooier dan literatuur, een persoonlijke en filosofische benadering van het schrijverschap.

Jannah Loontjens, Misschien wel niet, Ambo /Anthos Amsterdam, 2014, 232 p., € 17,99. ISBN 9789026326523. Distributie: Veen Bosch en Keuning

Oorspronkelijk verschenen in de Leeswolf 2014

deze pagina printen of opslaan