Vertaald proza

Patrick Ourednik: Het geschikte moment 1855

door Jan Baes

Met Europeana: een zeer korte geschiedenis van de twintigste eeuw, vestigde Patrick Ouredník, de tot dan toe hier vrijwel onbekende Tsjechische auteur, die sinds 1984 in Frankrijk woont, zijn reputatie. Hij is een apart en origineel talent, en koppelt eenvoud en directheid in stijl aan een even verrassende als ironische kijk op de wereld. Ook Het geschikte moment,1858 bespeelt dezelfde snaren, voor een stuk dat verwijst naar de vrije kolonies die in de negentiende eeuw in Latijns-Amerika werden gesticht. Ze bestonden onder meer uit mensen die, na de teleurstellingen opgelopen bij de mislukte sociale revoluties in Europa, hun anarchistische, communistische en andere revolutionaire projecten meenden te kunnen voortzetten.
Het is daar dat in april 1855 in het district Curitiba enkele tientallen emigranten uit Duitsland, Oostenrijk, Italië en Frankrijk de vrije kolonie Fraternitas, waar de roodzwarte vlag aan de mast wappert, zullen vervoegen. Ze hopen er de perfecte samenleving te kunnen stichten, zonder regels en zonder dwang, in gemeenschappelijk bezit van alles en iedereen. We hebben dan al een woelige bootreis op de stomer de Zuiderkroon achter de rug, waarbij — ondanks de geboorte van het eerste kind, dat de naam Hoffnung krijgt — al gauw zal blijken dat het samengaan van meerdere talen en met elkaar botsende ideeën niet vanzelfsprekend is. Eens ter plaatse zal de klad er helemaal inkomen door de materiële problemen en de moeilijke relaties met andere kolonies en de indiaanse bevolking. Na vijf maanden in Fraternitas stopt het dagboek waarin de gebeurtenissen van het hele jaar 1855 worden verteld, abrupt.
Dit ietwat in onbeholpen stijl geschreven dagboek, waarin de steller, een zekere Bruno, met moeite zijn stijgende ontgoocheling kan verbergen (‘Ik vind dat je niets aan de vrije liefde hebt als je die niet in de praktijk kunt brengen.’), is echter maar het tweede deel van de roman. Het wordt voorafgegaan door een lange brief in maart 1902 vanuit Wenen, gericht aan Julie, een vroegere geliefde, en misschien wel geschreven door de ‘Oudere Broeder in Europa’, waarvan meermaals sprake is in het dagboek. De briefschrijver verwijst in zijn terugblik naar de bespottelijkheid van de droom een klasseloze samenleving te kunnen vestigen na een dictatuur, of via wetgeving. Hij pleit voor een oplossing die gebaseerd is op de uitoefening van totale vrijheid en op desorganisatie in plaats van op reorganisatie. Zoals in het ‘oeuvre dat ik in weerwil van wrok en spot in het verre Brazilië heb opgebouwd’, zegt hij. ‘Geef de mens geen rechten noch plichten. Geef hem de vrijheid’, is zijn credo dat langzamerhand door niemand meer wordt gevolgd. Zijn conclusie: ‘Als we jong zijn leven we in de verwachting van een andere toekomst, als we oud zijn komt ons die tijd gelukkiger voor dan de toekomst die niet is gekomen. We vergeten hoe wanhopig hoop kan zijn, het wachten onverdraaglijk. Teleurstelling is voor ons iets gewoons geworden.’
Het geschikte moment 1855 is een politiek-filosofische roman die zijn eigen stellingen onder vuur neemt, een satirisch geschrift dat door zijn aanpak nog weinig ruimte laat voor welk perspectief dan ook.

Patrick Ourednik, Het geschikte moment 1855, IJzer Utrecht, 2013, 124 p., € 14,95. ISBN 9789086840953. Vert. van: Príhodná chvile 1855 door Edgar De Bruin. Distributie: EPO

Oorspronkelijk verschenen in de Leeswolf 2013

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri