Poëzie

Antoine De Kom: Ritmisch zonder string

door Dirk De Geest

Antoine de Kom is een dichter die met zijn voeten in uiteenlopende culturen staat. De dichter woont en werkt in Nederland, maar een deel van zijn jeugd bracht hij door in Suriname. Hij is als dichter een speler met woorden, maar tegelijk vindt hij het belangrijk om nadrukkelijk stelling te nemen in maatschappelijke debatten; de flaptekst vertelt niet toevallig dat De Kom werkzaam is als ‘forensisch psychiater en gehuwd met de mensenrechtenactiviste Lilian Gonçalves – Ho Kang You’.
Toch impliceert dit niet dat de dichter overtuigd zou zijn van zijn grote gelijk. Integendeel, De Kom is zich bewust van de mogelijkheden maar ook van de grenzen van het medium dat hij zo meesterlijk gebruikt. Zijn engagement is bij uitstek poëtisch en daardoor allerminst rechtlijnig. Tegelijk biedt de suggestiviteit van beelden de mogelijkheid om creatief de veelheid van de wereld te laten zien. Dat blijkt al uit de meerduidigheid van de titel: ‘string’ kan slaan op de lingerie (veel van de gedichten formuleren een verheerlijking van het erotische lichaam en ook de natuur wordt frequent geërotiseerd), maar ook op de snaarinstrumenten (muzikaliteit en ritmiek zijn nooit ver weg) en zelfs op de touwtjes die mensen in handen houden of op de string als een ketting van kleine brokken informatie. Al die aspecten spelen in de bundel onmiskenbaar een rol; ze creëren mogelijkheden maar houden tegelijk ook beperkingen in. Een mooi voorbeeld daarvan vormt al de openingsreeks, ‘Haar vele’. Het gedicht begint in een bij uitstek idyllische en erotische sfeer maar die slaat drastisch om wanneer de vrouw een aantal lege vellen openlegt: meteen doen kinderen en soldaten massaal hun intrede, en het oorlogsgeweld blijkt ook zijn sporen na te laten bij de geliefden, die zich bewust worden van hun tijdelijkheid en hun anonimiteit, want ook zij staan op een lijst met nummers. De wisselwerking tussen doden en levenden, hier en elders, eros en thanatos wordt zo op aangrijpende wijze uitgewerkt. Geweld en erotiek grijpen als het ware onbeperkt om zich heen, wat hier overtuigend wordt gedemonstreerd. Aan die dynamiek ontlenen individuen en groepen hun identiteit, maar tegelijk verliezen ze die evenzeer door de optredende ontregeling.
Toch maakt De Kom het zijn lezers bijzonder moeilijk. Niet alleen springt hij in specifieke gedichten van de hak op de tak, vrijwel elke reeks is ook anders van stijl. Sommige gedichten zijn sterk gebald en lyrisch (of bevatten dergelijke fragmenten), andere zijn daarentegen wijdlopig, haast zonder begin en einde. Ook typografisch wordt er geëxperimenteerd met bladschikking, met proza, met mailteksten… Het effect daarvan is ongetwijfeld dat zelfs het banale een exotisch tintje krijgt en dat de lezer letterlijk op de woorden en de letters wordt gedrukt. Tegelijk echter leidt dat tot een zekere vermoeidheid, omdat de specifieke meerwaarde van die middelen niet altijd overtuigend blijkt. Ik beschouw deze bundel dan ook als een soort van catalogus, waarin de dichter demonstreert wat hij allemaal vermag. In ieder geval is De Kom een van onze meest prominente geëngageerde dichters van het moment. Als hij erin slaagt om de heterogeniteit in een volgende bundel wat in te perken of om te smeden tot een noodzakelijker geheel, is hij alleszins een groot dichter!

Antoine De Kom, Ritmisch zonder string, Querido Amsterdam, 2013, 112 p., ill. € 19,95. ISBN 9789021447339. Distributie: WPG Uitgevers

Oorspronkelijk verschenen in de Leeswolf 2013

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri