Poëzie
BOEKEN NR. 4, APRIL 2025
Obe Alkema: Bewogen selfies
door Dirk De Geest
Obe
Alkema is een van de boeiendste jonge auteurs. Bij Het balanseer (zowat de
huisuitgeverij van alles wat niet ‘huiselijk’ maar experimenteel of geëngageerd
wil zijn) verschenen eerder al twee opmerkelijke dichtbundels onder de titel Obelisque 2022. Het zijn in feite subtiele parodieën op
glossy magazines, met glanzend papier en tal van modeachtige foto’s. Daarop
staat de auteur in uiteenlopende ensceneringen, als om zijn flexibele
identiteit (en de vele maskers waarachter hij schuilgaat) te etaleren. Alles is
te zien, maar tegelijk blijft onzeker of het wel de waarheid betreft. Ook de
gedichten zijn in feite alle zelfportretten, maar vaak gaat het om alfabetische
lijstjes, om anekdotes, om fragmenten die spelen met de literaire genres en
conventies.
In Bewogen selfies doet Alkema in feite net hetzelfde, maar ditmaal
wordt de tekst als een prozaboek of zelfs memoires gepresenteerd. Ooit
lanceerde de auteur zelf de titel ‘Real & fake memoirs’. In dit opzicht
past Alkema’s project perfect bij de modieuze trend van de autofictie, romans
waarin schrijvers hun eigen leven gebruiken als basis voor allerlei bedenkingen
over schrijverschap en het leven. Wie zo’n leesbare en herkenbare tekst
verwacht, is echter aan het verkeerde adres. Geheel in overeenstemming met zijn
literatuurvisie treedt Alkema de conventies van dat ingeburgerde genre met de
voeten, of beter, hij drijft die principes tot het uiterste.
Het boek is geen afgeronde
synthese en al evenmin een coherent verhaal. Net als in zijn dichtbundels kiest
Alkema voor fragmenten, die erg divers zijn van stijl en thematiek. Sommige
onderdelen zijn sterk autobiografische terugblikken naar reizen en ontmoetingen.
Die zijn echter allemaal nauw verbonden met het schrijverschap. De herinneringen
aan de overleden vriend Kevin zijn zonder meer ontroerend, maar de schrijver
doet zijn uiterste best om meligheid en emotionele inleving tegen te gaan door
objectiverende, haast klinische commentaren. Andere stukken hebben betrekking
op zijn seksuele avontuurtjes met mannen en zijn pogingen om ook op dat vlak
experimenteel zijn grenzen te verleggen. Het zijn passages die tot in detail
worden beschreven, vaak op een nogal provocerende, ontnuchterende wijze. De
selfies waarmee de lezer wordt geconfronteerd lijken dan op ongevraagde
dickpicks, op ongemakkelijke ontboezemingen: ze hollen het ideaal van een
authentieke autobiografie uit.
Hetzelfde geldt voor de manier waarop Alkema zijn eigen
psychische problemen ontleedt en etaleert. Soms gebeurt dat in
dagboekfragmenten, die banaal zijn en praktische afspraken laten zien, maar die
op andere ogenblikken blijk geven van veelzeggende understatements. Dat de
auteur zichzelf niet ontziet, blijkt ook uit de bladzijden die hij besteedt aan
zijn opname in een instelling om meer controle te krijgen over zijn angsten en
waanbeelden. De routines die daarbij aangewend worden, zijn in feite dezelfde
als de gedachten die in het professionele, persoonlijke en literaire leven een
dominante rol spelen. De angst voor verstarring resulteert in een vloeiende
maar daardoor weinig standvastige identiteit.
Het belangrijkste is echter de literaire drijfveer achter
dit alles. Het zijn ‘bewogen’ selfies: ‘bewogen’ in de zin van ‘intens’ maar
ook in de zin van ‘onnauwkeurig’ of zelfs ‘geënsceneerd’. Het gaat Alkema
inderdaad om het gebruik van uiteenlopende strategieën, want die min of meer
persoonlijke verhalende episodes worden doorkruist door lijstjes van websites,
dialogen, alfabetische lijsten van nog te bespreken motieven en zoveel meer.
Daarbij zoekt hij inspiratie bij de Amerikaanse New Narrative-beweging maar ook
in de lectuur van uiteenlopende teksten. De ‘schrijfarbeid’ (zelf verwijst hij
naar het psychoanalytische concept van de ‘rouwarbeid’ of de ‘droomarbeid’) is
inderdaad de dynamische kracht achter dit verontrustende boek. Ook de lezer zal
hier moeten ‘werken’, niet alleen om zijn eigen verwachtingen constant bij te
stellen (en zo zijn eigen visie op literatuur en leven aan te passen), maar ook
om zichzelf te onderzoeken en te bevragen. Dit is geen gemakkelijk ‘leesbaar’
boek maar een ‘schrijfbare’ tekst die uitdaagt en doet meedenken.
Obe Alkema: Bewogen
selfies, Het balanseer, Gent 2024, 243 p. ISBN 9789464776768
deze pagina printen of opslaan