Vertaald proza
BOEKEN NR. 4, APRIL 2025
Uketsu: Vreemde tekeningen
door Jo Vanderwegen
Het is lang geleden dat een boek zo sensationeel in de
kijker werd gezet als Vreemde tekeningen. Quasi gelijktijdig verschijnt
dit horrorverhaal in een Engelse, Franse, Duitse én Nederlandse vertaling. In
totaal heeft het werk daarmee 35 verschillende vertalingen gekregen, nadat het
in Japan drie jaar geleden al behoorlijk furore maakte.
Schrijver Uketsu begon in 2020
met surrealistische kortfilmpjes op YouTube te plaatsen. Qua inhoud vormden die
een merkwaardige combinatie tussen ondoorgrondelijke Japanse humor en de esthetiek
van moderne Japanse horrorfilms (denk aan Ringu, Cure of Kairo).
Een paar filmpjes later begon de helemaal in het zwart geklede en steevast van
een masker voorziene Uketsu langere video’s te maken waarin hij vertelde over
moordmysteries. Niet lang daarna verscheen zijn eerste boek: alles was tot in
de puntjes verzorgd om van het Uketsu-fenomeen een echte hype te maken.
Met succes, want de teller staat ondertussen op ruim twee miljoen verkochte
exemplaren. Trouwens: niemand weet wie achter het mysterieuze pseudoniem Uketsu
schuilt, een naam die je losweg zou kunnen vertalen door ‘regenputje’.
En nu is er dus die
Nederlandse vertaling. Op het eerste gezicht bevat Vreemde tekeningen
een aantal mysterieuze kortverhalen. In elk staat één of meerdere vreemde
tekeningen centraal, die telkens zowel de spil van de plot als een aanzet voor het
ontcijferen van het mysterie vormt. De personages in de verhalen proberen de
betekenis van de tekeningen stapsgewijze te ontcijferen; als lezer word je uitgenodigd
mee deel te nemen aan hun analyses en krijg je uitvergrotingen, schema’s,
tabellen en alles wat nodig is om in het mysterie meegezogen te worden, op je
bord.
De
vertellingen zijn moordverhalen met een behoorlijk mysterieuze kwaliteit en een
flinke dosis psychotische irrationaliteit. Dat maakt ze nog onrustwekkender,
want geen enkel personage lijkt betrouwbaar. Wat die aanpak betreft, wijkt
Uketsu af van de gebaande paden van de bovenvermelde Japans horrorfilms uit het
begin van de jaren 2000: die moesten het vooral hebben van bovennatuurlijke,
onverklaarbare gebeurtenissen. Uketsu’s misdaadverhalen doen eerder denken aan
de barokke, gestoorde moordpartijen zoals je die uit de Italiaanse giallofilms van
de jaren 1970 zou kunnen kennen.
Het mag duidelijk zijn: het literaire gehalte van Vreemde
tekeningen ligt niet zo hoog. De gehanteerde taal staat volledig in functie
van het moordmysterie; de zinnen zijn kort; woordspelletjes of metaforen
ontbreken. Uketsu schrijft dan ook uiterst eenvoudig met een beperkte
woordenschat. Ook op verhaalniveau zijn er geen ingewikkelde flashbacks of
flashforwards, uitweidingen, en dergelijke meer te bespeuren. Het enige
toegepaste trucje is het slim bundelen van alle kortverhalen tot één geheel. Je
krijgt gaandeweg het gevoel dat alles samen hoort, zonder dat daarvoor
een verklaring wordt gegeven – dat alleen al zorgt voor behoorlijk wat
spanning. Het zal dan ook niet verbazen dat het spannende karakter en het
eenvoudige taalgebruik leidt tot een werk dat zich razendsnel laat lezen.
Door de
klemtoon op het visuele aspect en met de stapsgewijze ontknopingen in het
achterhoofd, voel je tijdens het lezen dat Vreemde tekeningen even goed
in de gedaante van een televisieserie, of nog beter, een manga zou kunnen
functioneren. Dat voelde de uitgever Futabasha ook zo aan, want in zijn thuisland
is een ander werk van Uketsu al verstript. Maar wij moeten het voorlopig doen
met Vreemde tekeningen in een klassieke romanvorm: spannend en origineel
voor wie een paar avonden lekker ouderwets wil griezelen.
Uketsu: Vreemde tekeningen,
Meridiaan, Amsterdam 2025. 240 p. ISBN 9789493305045. Vertaling van Hen na e
door Geert van Bremen. Distributie De Wolken
deze pagina printen of opslaan