Een beetje tegen het eind van De buitengewoon geslaagde opvoeding van Frida Wolf,
het romandebuut van Maria Kager, staat een kanttekening die een vraag oproept. ‘We influence things but are not smart enough to
understand how. Dat was chaos theory. Het leek me
toepasselijk op vrijwel alles in het leven.’
We zijn dan beland op pagina 290
van de 326 pagina’s tellende coming of age van Frida Wolf. Het gaat om
een relaas met onmiskenbaar sterk autobiografische inslag. Auteur Kager
(Amsterdam, 1978) zet delen van haar voorgeschiedenis in om een beeld te geven
van de kern van haar/Frida’s identiteit. De vader van Frida, Timofey Wolf, is
directeur van de Haarlemse koepelgevangenis. Hij woont met vrouw en dochter in
het gevangeniscomplex. Timofey heeft vreemde en ontregelende pedagogische
opvattingen: hij steelt onder meer samen met zijn dochter tijdens het winkelen
en drinkt te veel. Moeder, die een psychologische praktijk heeft, houdt de
opvoeding in evenwicht. Het kleine gezin raakt in Frankrijk betrokken bij een
auto-ongeluk. De moeder overleeft het niet, Frida raakt zwaar gewond en moet
langdurig revalideren. Timofey moet zijn dochter verder alleen opvoeden. Dat
levert vreemde situaties en komische scenes op.
Als we Frida’s ontwikkeling van
jong naar ouder volgen, wringt de chaos theory bemerking. Het thema van
de roman, de beïnvloeding (misschien wel beschadiging) van Frida’s ontwikkeling
door haar merkwaardige opvoeding, zou door middel van een beredeneerde en
uitgebalanceerde romanstructuur aan de oppervlakte moeten komen. Terwijl het
chaos-citaat tegelijk leert dat oorzaak en gevolg niet duidelijk te krijgen
zijn. Het is een paradoxaal perspectief. Wat zien de ogen van de lezer? De
structuur van het boek vertoont feilen. In het verloop der dingen zitten
hiaten. Er wordt vrijmoedig door de tijd gesprongen. Dat wordt helaas niet
opgevangen door een bevredigende omlijsting van het geheel. Die zou immers kunnen
doen begrijpen hoe invloeden zich genesteld hebben in de innerlijke
wereld van een intelligente vrouw.
In het grootste deel van de roman is de vader van Frida
prominent aanwezig. Het is een man met egoïstische trekken, maar hij laat zich
niet kennen als een ploert die zijn dochter bewust beschadigt. Ergens in het
zeventiende levensjaar van Frida stapt de roman abrupt over naar verwikkelingen
in een veel latere periode: Frida ontruimt het huis van haar inmiddels overleden
vader. Vervolgens wordt die niet onbelangrijke episode gevolgd door wat zich tijdens
Frida’s latere verblijf in Mexico afspeelt. Na Mexico zijn we andermaal een
stuk verder in de tijd. Dan bevindt Frida zich in de lege Haarlemse koepelgevangenis.
Aan het eind van de roman is er nog steeds geen helderheid over in hoeverre en
hoe Frida’s leven is bepaald door met name haar opvoeding.
Deze roman bestaat in feite uit een
aantal losse verhalen. Ze zwemmen rond in een ruimte die niet solide ‘overkoepeld’
wordt. Doordat Kager mooi ingehouden schrijft en een eigenzinnig gevoel voor
humor heeft, maakt dit debuut zeker nieuwsgierig naar meer.
Maria Kager: De buitengewoon
geslaagde opvoeding van Frida Wolf, De Arbeiderspers, Amsterdam 2024, 326 p.
ISBN 9789029547338. Distributie L&M Books
deze pagina printen of opslaan