Met zijn roman uit 1995, De voorlezer (Cossee 2018),
verfilmd met o.m. Kate Winslet in een van de hoofdrollen, raakte Bernhard
Schlink wereldwijd bekend. In 2021 verscheen Die Enkelin, nu door Marcel
Misset vertaald onder de titel De kleindochter. Schlink, emeritus
hoogleraar rechten aan de Humboldt Universiteir in Berlijn, heeft zich net als
in De voorlezer, grotendeels laten inspireren door de politieke en
sociaal-economische toestand van Duitsland, zeker na de Wende toen Oost- en
West-Duitsland werden herenigd.
Hoofdpersonage is de 70-jarige Kaspar die na de (zelfgekozen?)
dood van zijn vrouw Birgit op zoek gaat naar het waarom van haar daad. Ze
hadden elkaar leren kennen in de jaren 1960, toen studenten uit het westen
geregeld de grensovergang in Berlijn overstaken om daar hun collega’s uit de
DDR te ontmoeten in een poging er achter te komen hoe zij dachten over het
politieke systeem dat hun, althans in westerse ogen, werd opgedrongen. Kaspar
wil, verliefd als hij is, in de DDR komen wonen, maar Birgit weigert in te gaan
op zijn aanbod. Dan regelt Kaspar haar vlucht naar het westen. Hij geeft zijn
studies op om haar te kunnen laten studeren en volgt een opleiding als
boekhandelaar.
In hun relatie komen snel problemen opduiken: Birgit raakt verslaafd aan de
drank, ze trekt zich meer en meer terug in haar eigen, besloten leefwereld,
trekt naar India omdat ze meent en hoopt daar haar geestelijk evenwicht terug
te vinden en wil het nadien, eens ze terug is bij Kaspar, als schrijfster
waarmaken. De roman-in-de-steigers raakt niet afgewerkt. He( fragment dat
Kaspar na haar dood kan inzien en lezen, verklaart veel voor hem: ze had ooit
een relatie met een partijfunctionaris, kreeg een dochter die ze direct na de
geboorte afstond en, zoals zal blijken, opgevangen werd in het gezin van haar
gewezen minnaar. Kaspar neemt het op zich de dochter van Birgit te gaan zoeken.
Zo komt hij aan de weet dat de dochter Svenja heet, dat die nu zelf een dochter
van 14 heeft, Sigrun, en dat ze met haar man, Björn, in een klein dorpje woont
in de voormalige DDR.
In dit gezin, dat het extreem-rechtse ideeëngoed aanhangt,
moet Sigrun haar weg weten te vinden. Hoe geïndoctrineerd die is, blijkt uit
haar uitspraken: de Holocaust is een verzinsel, dat mensen werden vergast met
Zyklon B is een fabeltje, haar grote voorbeeld is Irma Greser, de
kampbewaakster uit Ravensbrück die tot op haar proces bleef volhouden dat zij
gedaan had wat ze moest doen als Duitse, moslims dreigen de macht over te
nemen… Kaspar krijgt het voor mekaar dat Sigrun af en toe bij hem mag
verblijven – hij heeft Björn een deel van de erfenis van Birgit beloofd – en
leert haar via de muziek en de poëzie een ‘andere’ wereld kennen. Hoe een en
ander verloopt en naar een verrassend slot leidt, vormt de spanningsboog binnen
de roman.
De
kleindochter is een overtuigende en in zijn directheid aansprekende roman.
Hoe visies tegenover elkaar komen te staan, hoe jongeren meegesleept worden in
situaties die hoe dan ook uit de hand dreigen te lopen… Schlink oordeelt noch
veroordeelt. Zelfs een rechts-extremist als Björn heeft in zijn idealisme een
echte gemeenschap van boeren op te richten, zijn sympathieke kanten. Binnen
deze context raakt een roman als De kleindochter een thema aan dat zeker
in ons buurland bijzonder gevoelig is en blijft.
Bernhard Schlink: De
kleindochter, Cossee, Amsterdam 2022, 335 p. ISBN 9789464520385. Vertaling van Die
Enkelin door Marcel Misset. Distributie Pelckmans Uitgevers
© 2024 | MappaLibri