Toen mijn broer een robot werd

10+ - In de Britse televisieserie Black Mirror krijgt een type sciencefiction gestalte dat we kunnen omschrijven als ‘speculatieve fictie’. De wetenschappelijke toekomst speelt in die SF-serie een kenmerkende rol. Toen mijn broer een robot werd, het nieuwe jeugdboek van Emiel de Wild (1978), bevat een belangrijk element van speculatieve fictie, maar dat duikt op in een verhaal dat zich afspeelt in het doodgewone heden en dat verder geen SF-kenmerken bevat. Hier ligt meteen het gevaar van de onwaarachtigheid op de loer. 

De robot uit de titel wordt in het eerste hoofdstuk plompverloren geïntroduceerd. Hij vult een open gevallen plek op, de plek van een overleden broer. Dennie, de oudere broer van Tijs, is omgekomen bij een verkeersongeluk. Tijs heeft dat nog niet helemaal verwerkt, maar zijn ouders hebben een opmerkelijk middel gevonden om verder te kunnen met hun leven. Zij hebben een robot aangeschaft die in zijn (werk)geheugen heel veel persoonlijke eigenschappen van Dennie heeft opgeslagen. Het gaat niet om een grappig en primitief speeltje op wieltjes, maar om een onwerkelijk geavanceerde levensecht bewegende en communicatief zeer vaardige kunststof Dennie. Zijn hoofd is een glazen bol waarin je een goed gelijkend gezicht kunt zien. De robot draagt de vertrouwde kleding van de echte broer.
 
Een beetje morbide zou je zeggen, maar de drijvende kracht achter de kostbare aankoop is evenwel de moeder van Tijs. De enige die normaal reageert op deze ontwikkeling is Tijs. Acceptatie van een kunstmatige vervangbroer is in zijn beleving verraad aan zijn echte broer. Tijs’ reactie is goed invoelbaar voor de jonge lezers. Geforceerd en niet echt aannemelijk is het doordrammen van ma en pa. Moeder gaat zo ver dat zij de robot gelijk als een soort reïncarnatie van de overleden Dennie begint te behandelen. Hier dringt zich andermaal het onwaarachtige op.
 
Zo’n begin leest niet lekker weg. Maar gelukkig voor de doorzetter komt het verhaal gaandeweg beter op stoom. Dat is te danken aan de soepele schrijfstijl van De Wild en aan de spannende draai die aan het verhaal gegeven wordt.
 
Het thema van Toen mijn broer een robot werd is omgaan met verlies. In de visie van de schrijver botst de beleving van verlies door kinderen met de verwerking van verlies door ouders. Twan, het vriendje van Tijs, kan daar ook van meepraten. Zijn ouders gaan uit elkaar en zijn vader introduceert al snel daarna een nieuwe liefde. Ook hier een gevalletje van verraad. De tekening van de personages verschilt. Waar Tijs en Twan ‘round characters’ zijn, worden de volwassenen nogal vlak en stereotiep in beeld gebracht.
 
En dan is daar de groeiende onvrede van Tijs en Twan. Het lijkt erop dat alleen een drastisch plan uitkomst kan bieden. Op dat moment laat Emiel de Wild zien dat hij weet hoe hij de spanning moet opvoeren. Toen mijn broer een robot werd maakt in ieder geval duidelijk dat kinderen kwetsbaar zijn bij drastische veranderingen binnen het gezin. Maar ja, dat is toch wel een open deur.  
 
Emiel de Wild: Toen mijn broer een robot werd, Leopold, Amsterdam 2022, 183 p. ISBN 9789025883201. Distributie Standaard Uitgeverij

© 2024 | MappaLibri