9+ / 12+ - Hersenonderzoek
legt steeds meer puzzelstukken van de werking en ontwikkeling van ons brein.
Geen wonder dat het de voorbije jaren ook geregeld het centrale thema vormde
van informatieve jeugdboeken. Na Jij bent
je brein (2013), de jeugdbewerking door Jan Paul Schutten van Dick Swaab’s
breinboek, verscheen een boek voor jongere kinderen dat expliciet de relatie
legt tussen brein en gedrag, onder de sprekende titel Waarom achtbanen te gek zijn! En andere weetjes over hersenen en gedrag
(2015). Het afgelopen jaar verschenen alweer twee informatieve boeken van
hersenwetenschappers. Geeft In mijn hoofd
een helder overzicht van de bouw, groei en werking van de hersenen, dan
kiest Professor S. en de verslaafde
koning voor een mix van informatie, fantasie en avontuur.
Wie niet eerder las of leerde over hersenen, loopt het
risico in Professor S. en de verslaafde
koning net zozeer te verdwalen als de personages doen in Breinstein. Zhé’s
grootvader, professor S., is verdwenen, en Zhé vreest dat hij geslaagd is in
zijn opzet door de tijd te reizen. Met haar vriend Brian en hond Pavlov reist
ze hem achterna. In dat land in de toekomst blijkt de koning verslaafd aan
gamen, en zijn beslissingen leiden ertoe dat het merendeel van de bevolking
lusteloos is. De namen van de bewoners van ‘Breinstein’ verklappen lezers bijna
onmiddellijk wat de personages pas aan het eind zeker weten: dat ze zich ín de
hersenen bevinden.
Dat een knipoog naar populaire
fictie niet volstaat om een goed verhaal neer te zetten, illustreert Professor S. helaas overtuigend. Het
fictieve verhaal volgt gedwee de formules van mysterie en avontuur, en de
stroeve dialogen en slecht geritmeerde beschrijvingen slagen er niet in lezers
het verhaal in te trekken. Nog spijtiger is misschien wel dat de wisselwerking
tussen feit en fictie het geheel nodeloos complex maakt, en eerder een rem zet
op de verwondering die de hersenen an sich zouden kunnen opwekken. Personages
uit de fictieve hersenwereld dragen de Latijnse namen van hersendelen, en hun
rol in het verhaal zoekt aansluiting bij hun rol in de hersenen, maar die
relatie helpt lezers nauwelijks om de hersenen beter te begrijpen of te
onthouden welke delen er zoal zijn en welke functie die hebben. Dat het verhaal
geregeld wordt onderbroken voor ‘hersenfeitjes’ of ‘waanzinnige weetjes van
Professor S.’ die dat expliciteren helpt nauwelijks. ‘Ik heet niet voor niets
Flocculo Nodular. Het kwabje dat jou in balans houdt heet ook zo!’ staat bijvoorbeeld
nogal overbodig bij de cartooneske figuur die bovenop een schematische
afbeelding van de kleine hersenen balanceert.
Een stuk helderder is het wat drogere relaas van In mijn hoofd, waarin elf
‘hersenkronkels’ het brein toelichten, van ‘de hersenfabriek’ of ‘kneedbare
hersenen’ tot ‘kink in de kabel’. Een heldere, vlotte stijl maakt de uitgebreide
informatie toegankelijk, en de logische opbouw zorgt ervoor dat je gaandeweg
steeds meer inzicht krijgt in de opbouw en werking van de hersenen. De delen
waaruit de hersenen bestaan, de manier waarop wetenschap inzichten wint en
kennis over het brein verzamelt, informatieverwerking door de zintuigen en de
hersenen, emoties en hormonen, de ontwikkeling van foetus tot oudere
volwassene, de rol van slaap, leren en geheugen… Het krijgt allemaal een plek. Eenvoudige
vergelijkingen of uitroepen van verwondering smukken het feitelijke relaas wat
op, al blijft het geheel eerder journalistiek dan literair van toon. De
illustraties van Louize Perdieus zijn in hun priegelige stijl nu eens
humoristisch, dan weer eerder fotografisch of schematisch zoals je in een
biologieboek zou verwachten. Een register maakt de informatie makkelijk
raadpleegbaar, en zorgt samen met de prikkelende hersenkronkels en duidelijke
tussentitels voor een van de vele ingangen tot het boek. Wie écht meer wil
weten over het brein, ook als volwassene, weet welk boek gekozen.
Angelique Van
Ombergen en Louize Perdieus: In mijn hoofd: de wonderlijke wereld van het
brein, Lannoo, Tielt 2018, 136 p. Ill. ISBN
9789401448970
Erik Scherder, Fred
Diks en Mariëlla van de Beek: Professor S. en de verslaafde koning, Volt, Amsterdam 2019, 188 p. Ill. ISBN 9789021417134. Distributie
L&M Books
© 2024 | MappaLibri