Vanaf twaalf jaar

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2021

Jason Reynolds: Toen ik de sterkste was

door Henk van Viegen

Na twee vertalingen van later geschreven boeken brengt Blossom Books nu Jason Reynolds’ debuutroman. 67 seconden (2018) is qua vorm origineel: een snel, in vrije versvorm geschreven verhaal waarin enkele doden een 15-jarige zwarte jongen laten nadenken over de eerwraak die hij van plan is te ondernemen. Echte Amerikaanse jongens (2019) stelt op indringende wijze racisme in combinatie met politiegeweld aan de orde. Dit laatste boek schreef de zwarte Reynolds samen met de witte auteur Brendan Kiely. Terugkerende motieven zijn het belang van gezin/familie, de relatie tussen twee broers, vriendschap en het leven in een buurt waar drugs en geweld schering en inslag zijn.   

In Toen ik de sterkste was woont de 15-jarige ik-figuur Ali met zijn moeder Doris en zusje Jazz in een verhoudingsgewijs net huis in Bed-Stuy, een slechte buurt van Brooklyn, New York. Witte mensen wonen er niet, zwarte mensen willen er eigenlijk ook niet wonen, maar ja. Ze maken er het beste van, want eigenlijk is er naast geweld en drugshandel ook best veel vriendelijkheid aanwezig. Naast Ali’s gezin wonen, in een verkrot huis, twee broers, Needles en Noodles (net als Ali bijnamen) met hun zelden aanwezige moeder. Noodles is Ali’s beste vriend, ondanks zijn relatieve onbetrouwbaarheid en de rottige manier waarop hij zijn zachtaardige broer behandelt. Die heeft de aandoening Gilles de la Tourette (altijd goed voor wat humor en emotioneel geweld). Ze hangen graag op de trap voor hun huis, zeker nu in de zomervakantie. Needles is superrustig geworden dankzij breien, hij heeft dat van Doris geleerd en doet dat overal en altijd.
 
Via het min of meer vriendinnetje van Noodles, Tasha, komen ze terecht op een feest voor 18+, zij zijn 15 en 16. Needles wordt er in elkaar gemept. Noodles kijkt als verlamd toe, maar Ali, die op boksles zit hoewel hij liever niet vecht, slaat de meppers in elkaar. Als die daarna dreigen wraak te komen nemen, duikt Ali’s vader op als bemiddelaar. Deze John regelt het anders dan Ali had gevreesd. Nu moeten, na Noodles lafheid, Noodles en Needles, en Ali en Noodles nog met elkaar in het reine komen. Een en ander leidt naar een emotioneel, en in alle opzichten happy end.
 
De uitgever zet de motieven/onderwerpen van Toen ik de sterkste was op een leuke manier op het achterplat: vriendschap, boksen, Bed-Stuy Brooklyn en Gilles de la Tourette, elk met percentage van aanwezigheid op een kleurenbalkje. Het is enigszins merkwaardig dat familie (of gezin) er niet bij staat. Reynolds draagt zijn boek mede op aan zijn familie, het motto is eraan gewijd en moeders lievelingszin gaat erover. Jazz houdt zich onder andere bezig met fotocollages waarop het complete gezin te zien is, op nooit gemaakte tripjes. Verder loopt er in het boek nog een kapper/winkelier rond met de speaking name Brother. Op een bordje bij de deur staat: ‘Welkom bij Brother’s Barbershop, waar iedereen familie is’.
 
Het gezin is niet wat je noemt de hoeksteen van de wijk, zo maakt Reynolds met de twee gebroken gezinnen duidelijk. De vader van Needles en Noodles is weggelopen, omdat hij zich schaamde voor zo’n rare zoon als Needles. Het gevolg: Noodles, daardoor beschadigd, heeft het als zo’n beetje de enige in de buurt moeilijk met zijn broer. John, Ali’s vader, heeft bij een winkeldiefstal bijna iemand vermoord en mocht, na zijn gevangenisjaren van Doris niet in het gezin terugkeren. Na deze gebeurtenissen kan dit veranderen.
 
Het fraaie omslag verwijst uiteraard naar Needles maar ook naar ‘het in orde maken’ van Ali’s vader. Ali denkt dat John de twee mannen die Needles in elkaar sloegen, en die vervolgens door Ali werden neergeslagen, zal gaan neerschieten. Hij heeft in diens auto een pistool gezien, en vader heeft het eerder gedaan. Maar John lost het feitelijk heel soft en lief op. Dat lieve zien we ook terug in Doris: ze werkt keihard met haar twee banen om haar gezin in elk geval goed te kunnen voeden. Ook weet ze Needles tot rust te brengen en geeft ze zo’n beetje elke dag ook Noodles te eten. Een positieve rol is ook weggelegd voor Brother en het stel Black en Kim. De laatste is verpleegkundige, zo kan ze Needles verzorgen (die om financiële redenen niet naar een ziekenhuis kan), maar aandacht heeft ze ook. Ten slotte is er de overweldigend deugdzame Ali. Op boksen, maar liever niet vechten. Nooit liegen. Avontuurlijk, maar altijd betalen, hè. Lief voor Needles, Jazz en, ondanks alles, voor Noodles, een echte vriend. Hunkerend, soms wat kinderlijk, naar een volledig gezin.  
 
Reynolds heeft er in dit debuut duidelijk geen zin in jongeren het uitzicht op een positief bestaan te ontnemen. Hij doet dat in redelijk snelle taal, vaak die van de straat, wel is het verteltempo aan de trage kant. Toen ik de sterkste was is een vriendelijk debuut, wel wat minder dwingend en literair iets minder interessant dan de twee eerder vertaalde boeken.  
 
Jason Reynolds: Toen ik de sterkste was, Blossom Books, Alkmaar 2021, 211 p. ISBN 9789463491334. Vertaling van When I was the greatest door Maria Postema. Distributie L&M Books 

deze pagina printen of opslaan

Nieuwe recensies

BOEKEN NR. 3, MAART 2024

Binnen in de aarde is een berg

Hester Knibbe

De zomers

Ronya Othmann

Het mensenschip

Autran Dourado

Onze James. De vrouwen van Ensor

Jan Bultheel, Eric Min (nawoord)

Woestijnpassages

Emmelien Kramer

naar overzicht

JEUGDBOEKEN NR. 3, MAART 2024

Een toren van tijgers

Lizette de Koning, Gareth Lucas (ill.)

Eenbeen

Thijs Goverde

Roofvogels. De mooiste en machtigste dieren in de lucht

Walter De Raedt, Joris De Raedt (ill.)

Salto

Arndís Thórarinsdóttir, Linde Faas (ill.)

Springlevend

Saskia de Bodt

naar overzicht


ontwerp: Ann Van der Kinderen   |   programmatie: dataweb   |   © MappaLibri