‘Natuurlijk wisten we dat Irma Joods was. Op al haar jasjes
en truitjes droeg ze de gele ster met de J van Jood erop. We wisten niet dat ze
van school moest. Ze mocht ook niet meer naar de bibliotheek, het zwembad, het
park of de bioscoop. Overal stonden of hingen opeens bordjes “voor joden
verboden”.’
9+ - Een
pijnlijk en raak begin van het mooie boek van Dolf Verroen over vriendschap.
Vriendschap ten tijde van oorlog. Kan dat blijven bestaan als blijkt dat je
beiden mogelijk aan de andere kant van de grens tussen goed en slecht staat?
De eerste pagina maakt direct indruk en dat houdt Verroen
het hele boek vast. Met af en toe een adempauze omdat er tijdens een oorlog ook
soms een hele tijd vooral veel niet gebeurt en gezinsleden op elkaar aangewezen
zijn. De vijf jaar durende, verschrikkelijke tijd, wordt vanuit het perspectief
van Joop, in 100 bladzijden nog bijna luchtig verteld. En dat terwijl er ook gruwelijkheden
als razzia’s en vergeldingsacties langs komen.
Het voortzetten van de
vriendschap tussen Joop en Kees blijkt bijzonder lastig vanaf het moment dat
zijn vader en moeder hem vertellen dat hij niet meer met zijn vriend om mag
gaan. De ouders van Kees staan aan de verkeerde kant. Het argument van Joop:
‘Maar Kees kan er toch niets aan doen dat zijn ouders NSB’ers zijn?’ verandert
daar niets aan. In tien pagina’s gaat Joop van ‘Ik wilde Kees niet opgeven.
Nooit’ naar ‘Ik wilde schreeuwen, me losrukken. Ik deed niets. Ik liep langs
hem heen als een vreemde’. Ook de illustratie laat daarbij zien dat moeder
stijf en boos langs Kees loopt en Joop daar in mee gaat. De vriendschap is
verloren.
De
kleine zwart-witillustraties van Charlotte Dematons die op iedere twee
bladzijden langs komen, kwamen naar eigen zeggen ‘vanzelfsprekend’ tot stand.
Ze zijn een fijne aanvulling op de tekst en maken het boek nog iets
toegankelijker. Zoals ook in de andere boeken van Verroen die door Dematons
werden geïllustreerd, draagt het jongetje een rond brilletje op zijn neus.
Zonder toeval een zelfde brilletje als de auteur zelf draagt. Dolf Verroen put
voor het schrijven van dit boek uit zijn eigen herinneringen.
Door de korte, heldere
hoofdstukken, vliegt de lezer door de oorlogsfragmenten heen. Tijdens de Grote Vriendelijke Podcast zei Verroen
dat hij misschien niet voldoende concentratie had om lange, gecompliceerde
zinnen te maken. Ik denk dat het iets anders is; hij heeft de kunst van het
weglaten gewoonweg uitstekend begrepen.
Terecht en goed dat uitgeverij
Leopold dit kinderboekenweekgeschenk uit 2016 opnieuw heeft uitgegeven. Behalve
dat het overal te vinden moet zijn, is het ook de komende Kinderboekenweek weer
prachtig om (voor) te lezen.
Dolf Verroen, Charlotte
Dematons: Oorlog en Vriendschap, Leopold, Amsterdam 2020, 100 p. : ill. ISBN
9789025879020. Distributie Standaard Uitgeverij
deze pagina printen of opslaan