12+ - Toen ik klein
was, had ik een broer." Zo begint én eindigt dit verhaal over twee broers
dat terugblikkend door het kleinere broertje verteld wordt. Dat de twee een
bijzondere band hebben, is van meet af aan duidelijk: "Hij was mijn grote
broer, hij paste op mij, en hij vertelde mij van alles wat niemand anders
zei". Maar op een zomer, dan wordt alles anders "en later zou het
nooit meer worden zoals het was geweest". Terwijl de kleine broer zichzelf
leert lezen en wegvlucht van de bedrukte sfeer thuis (papa is depressief omdat
mama verliefd is op een ander) in fictieve werelden, trekt de grote broer
steeds meer het bos in. Hij blijft vaak lang weg, en soms blijft hij zelfs
slapen in het bos. Maar wat Hannu (zo wil hij genoemd worden door zijn kleine broer) daar precies doet, dat weet
niemand.
Maar op een dag beslist Hannu
dat zijn broertje met hem mee moet naar het bos. Ze vertrekken voor dag en
dauw, want Hannu wil "de weg naar het binnenste van de aarde tonen".
Uren stappen ze aan een stuk, tot in een grot, en wanneer zijn kleine broer
stopt omdat hij naar huis terug wil keren, blijft Hannu volhardend herhalen:
"dit is de weg terug". Ook al begrijpt het ik-personage niet goed wat
er precies gebeurt, toch voelt hij dat er iets niet klopt: "En pas hier
snapte ik dat mijn broer zich had vergist. Hij had altijd gelijk gehad, hij had
altijd alles geweten, maar nu had hij zich vergist, heel erg vergist, en ik kon
het niet langer aanhoren". Het kleine broertje keert terug naar huis;
Hannu blijft achter in de grot. Of hij ooit nog terug keert, laat Gulliksen aan
de lezer over.
Hannu, Hannu is een boekje dat uitblinkt door een taalgebruik dat
in al zijn eenvoud prachtig is. Met korte zinnen, eenvoudige woorden en
verschillende herhalingen schrijft Gulliksen op bepaalde momenten pure poëzie.
Maar zo eenvoudig en licht de taal, zo drukkend, en 'moeilijk' ook, de sfeer
die Gulliksen met deze taal creëert. In zijn terugblik op de gebeurtenissen van
die zomer bouwt de ik-verteller talloze momenten van diepgravende
zelf-reflectie in: "Ik dacht dat alles bij ons altijd zo was geweest als
nu. Ik dacht dat ik altijd bang was geweest. Ik hield van huilen en wist niet
beter of dat was altijd zo geweest". In combinatie met een sombere thematiek
baadt het verhaal hierdoor van de eerste tot en met de laatste pagina in een
beklijvende emotionele spanning.
Het is haast niet te
tellen hoe vaak reflecties rond hoofdzakelijk angst en verdriet in het dunne
boekje voorkomen. Toch wordt het verhaal slechts zelden troosteloos. Gulliksen
zorgt immers meestal voor een tegengewicht voor de drukkende tristesse door in
de stem van de ik-verteller zeer sterk de kindelijke naïviteit te laten
doorklinken. Het kleine broertje voelt wel dat een heleboel dingen in zijn
omgeving niet klopten, maar wat precies, dat kan hij niet in woorden vatten.
Daarom laat de auteur zijn hoofdpersonage zich vaak in sterke, originele
metaforen uitdrukken, die zeker ook voor jonge lezers zullen werken:
"Hij liep en kroop onverstoorbaar door, en ik hoorde
aan zijn stem dat hij niet was omgekeerd. Zijn stem was al op weg, verder de
rots is. Zijn stem was nat en diep en donker. Die wilde niet omkeren".
Bovendien werkt deze naïviteit ook een sterke spanningsopbouw
in de hand, die nog eens versterkt wordt door de talrijke flash-forwards in het
verhaal. Van bij de eerste bladzijde voel je dat er iets ergs gebeurd moet
zijn, dus je houdt niet op met lezen voor je precies weet wat. Dat je als lezer
hierop geen eenduidig antwoord krijgt ("Dit verhaal loopt op twee manieren
af. In de ene versie kwam Hannu nooit meer terug. [...] De andere manier waarop
dit verhaal afloopt is dat Hannu toch thuiskwam"), past mooi binnen de
hele sfeer van raadselachtigheid waarin Hannu, Hannu geschreven is. Een
intrigerend boekje, dat dankzij de verschillende vertellagen en een krachtige
symboliek ook volwassenen niet onbewogen kan laten.
Geir Gulliksen : Hannu, Hannu, Lannoo, Tielt 2007, 88 p. ISBN
9789085681335. Vertaling van Hannu, Hannu
Oorspronkelijk verschenen in De
Leeswelp 2007
deze pagina printen of opslaan