Adolescenten

A.J. Betts: Zac & Mia

door Jürgen Peeters

14+ - Het lijkt allesbehalve een evidente opgave: na adolescentenromans als Een weeffout in onze sterren (John Green, 2012) en Ik + Earl + de stervende Rachel (Jesse Andrews, 2012) nog een originele, authentieke roman schrijven over de innige vriendschap tussen twee jongeren met een levensbedreigende ziekte. A.J. Betts gaat die uitdaging echter aan en focust in drie lijvige delen, telkens naar een woord uit de titel vernoemd, op de besognes van Zac en Mia. Het eerste deel wordt volledig vanuit Zac verhaald, die al tien maanden op de oncologieafdeling doorbrengt. Hoewel hij de komst van de recalcitrante Mia aanvankelijk met gemengde gevoelens opneemt, ontstaat langzaam een voorzichtige toenadering tussen beide jongeren. Precies om die (aanzetten tot een innige) vriendschap is het Betts uiteraard te doen, getuige volgende kernzin op de voorflap: ‘Beiden zijn ze bang voor de toekomst, maar samen kunnen ze de wereld aan.’ De fel uitgesponnen kennismaking gaat echter al snel vervelen, mede door de sterk descriptieve schrijftrant: echt elk emotie en elke gedachte wordt expliciet benoemd. Beperkte aandacht voor authentieke gevoelens zorgt er ook voor dat Zacs overbezorgde moeder en de begripvolle verpleegster niet meer dan een typetje spelen.
Als Zac het ziekenhuis eerder mag verlaten, komt abrupt een einde aan de prille vriendschap. Het tweede hoofdstuk, ‘&’, wordt afwisselend vanuit Mia en Zac verteld. Aanvankelijk bericht Mia over haar ondoordachte vlucht uit het ziekenhuis, richting Zac, voor een hernieuwde kennismaking. Opnieuw valt Betts storend expliciete schriftuur op, waarbij ze meermaals duidelijk verwoordt wat al lang en breed uit de verhaallijn blijkt, zoals in volgende passage: ‘Drie maanden stilte hebben me duidelijk gemaakt dat mijn leven geen Hollywoodfilm is. Deze Aarde is de enige die ik heb en ik kan er niet vanaf. Met mijn imperfecte moeder en mijn been van glasvezel. Ik weet dat ik altijd een beetje uit balans zal zijn, dat ik mezelf altijd zal moeten corrigeren. Nu weet ik dat. Wegrennen zou daar niets aan veranderen.’ Het laatste deel wordt grotendeels vanuit Mia verteld. Verhaaltechnisch een sterk gegeven, dat echter omwille van het sterk geconstrueerde, doorzichtige opzet niet kan overtuigen. Het open einde, hoewel dat zeker een meerwaarde voor de roman biedt, komt daardoor niet geheel tot zijn recht.
In de uitgebreide beschrijvingen van Zacs ziektebeeld, met alle ups en downs, de bijbehorende transplantaties en medicatie, slaagt Betts er nergens in de typische valkuilen van het probleemboek te ontlopen. Zac & Mia behoort tot het soort boeken dat voornamelijk op goedkoop sentiment mikt en de gevoelige snaar wil raken. Betts doet bovendien wel erg haar best om zich in jongeren, hun bezigheden en emoties te verdiepen. Zo ging ze — getuige het dankwoord — bij haar buurjongens en -meisjes te rade om zoveel mogelijk ‘jongerentaal’ te integreren. Het levert slechts gezochte, sterk geconstrueerde passages op.
Helaas voor Betts zijn er al eerder veel sterkere, authentieke young adult-romans verschenen waarin levensechte verhalen vol oprechte emoties verteld worden. Zac & Mia blijkt daarvan slechts een dun doorslagje.


A.J. Betts, Zac & Mia, Blossom [Alkmaar], 2014, 303 p., € 14,95. ISBN 9789020679724. Vert. van: Zac & Mia door Aimee Warmerdam. Distributie: L&M Books

Oorspronkelijk verschenen in de Leeswelp 2014

deze pagina printen of opslaan